Nie wiem, jak to się stało, że słynny cykl książek o Prosiaczku Fryderyku (Freddy the Pig),publikowany przez ponad trzy dekady, w latach 1927-1958, był w Polsce do tej pory nieznany. Może to kwestia dużej liczby świetnych rodzimych dzieł dla dzieci, a może raczej problem z dostępem do amerykańskiej literatury w ogóle, a tym bardziej dziecięcej, zwłaszcza w czasie wojny i potem, ale ta kultowa dla amerykańskich dzieci postać zupełnie nie zaistniała w naszej świadomości czytelniczej aż do teraz. Od poprzedniego roku zaczęły się bowiem ukazywać nakładem wydawnictwa Jaguar polskie przekłady książek Waltera R. Brooksa z tego cyklu, liczącego (bagatela!) aż 26 tomów - 25 powieści i zbiór poezji.

Cykl opowiada o żyjących na farmie państwa Beanów, w pobliżu miasteczka Canterboro zwierzętach, które potrafią nie tylko mówić, ale również czytać i pisać. Szybko stają się sławne w całym kraju, zaś najmądrzejszym z nich, ich przywódcą i inicjatorem różnych przedsięwzięć okazuje się Prosiaczek Fryderyk, barwna postać o ciekawej osobowości, obdarzona wieloma talentami i leniwą naturą. Z tomu na tom postać ewoluuje, a autor opisuje jej kolejne wcielenia i przedsięwzięcia - Fryderyk zostaje detektywem (jego ulubiona książka opisuje przygody Sherlocka Holmesa),poetą, wydawcą gazety, bankierem (zakłada Pierwszy Bank Zwierzęcy),pilotem, graczem futbolowym, politykiem, sztukmistrzem, trenerem baseballu i nie jest to koniec listy jego zawodów i zajęć. Dzięki pomysłowej fabule, subtelnemu humorowi, świetnie opisanym postaciom, aluzjom literackim oraz przesłaniu moralnemu książki zyskały sobie grono oddanych wielbicieli. Niebagatelną rolę w tym sukcesie odegrały świetne, czarno-białe ilustracje Kurta Wiese, których do całej serii wykonał ponad 900. Wiese, autor książek oraz nagradzany ilustrator, był pracowitym i płodnym artystą - zilustrował ponad 300 książek. Co ciekawe, pierwszą książkę serii opracował graficznie inny ilustrator – Adolfo Best Maugard – jednak w nowych jej wydaniach ukazały się już prace Kurta Wiese.

Od lat 60. książki o Fryderyku i jego przyjaciołach były trudne do zdobycia (wyczerpany nakład, brak wznowień),ale fani bohatera przez swojej liczne pytania i prośby doprowadzili do ponownego wydania książek w latach 90., w wersji uwspółcześnionej przez córkę autora. Fani prosiaczka wcześniej założyli klub nazwany Friends of Freddy (FOF),który od 1984 roku co dwa lata, jesienią, organizuje konwent dla swoich członków i innych miłośników Fryderyka. Miejsca zjazdów zmieniają się, ale zawsze mają związek z biografią autora książek – są to miasta, gdzie ów się urodził, przez jakiś czas mieszkał itp. W czasie tych imprez można posłuchać wystąpień związanych z treścią książek, podyskutować oraz przedstawić własną twórczość zainspirowaną cyklem i jego postaciami. W kolejnych dekadach XX w. powstało mnóstwo stron internetowych poświęconych Fryderykowi i całemu cyklowi, z których przynajmniej kilka stanowi prawdziwą kopalnię wiedzy o książkach, ich autorze, ilustratorze oraz wydarzeniach związanych z książkami i ich twórcami.

Książka „Życie to cyrk” to czwarty tom całego oryginalnego cyklu, a trzeci wolumin wydany w Polsce. Polski wydawca publikuje tomy o Prosiaczku, wybierając prawdopodobnie najciekawsze z nich (co wydaje się być zrozumiałe w sytuacji, gdy cykl jest w nas nieznany i tak obfity w tytuły),co sprawia, że nie są to kolejne tomy oryginalnego cyklu, ale także – co dziwi – woluminy nie ukazują się zgodnie z ich oryginalną kolejnością. Dlatego otrzymaliśmy najpierw tom pierwszy („Wakacje Fryderyka”),potem szósty („Prosiaczek Fryderyk i dzięcioły”),a teraz czwarty („Życie to cyrk czyli Prosiaczek Fryderyk i miś Freginald”) jednocześnie z siódmym („Prosiaczek Fryderyk. Wielka wojna o imbryk”),przy czym wypada zaznaczyć, że wszystkie polskie tłumaczenia tytułów kolejnych książek znacząco odbiegają od tytułów oryginału, co oczywiście nie jest zarzutem i ma zapewne swoje uzasadnienie. Autorem przekładu wszystkich wydanych do tej pory po polsku tomów jest Stanisław Kroszczyński, wybitny tłumacz znany m.in. czytelnikom kolejnych powieści o słynnej niani Mary Poppins.

Tym razem (w tomie „Życie to cyrk”) poznajemy nowe postaci – misia Luizę, który po pewnym czasie zmienia imię na Freginald, jego rodzinę i przyjaciół z cyrku oraz nieprzyjaciół z konkurencyjnej firmy i pewnej autonomicznej farmy. Zaskakujące przygody zwierząt autor ubarwił, jak zwykle, humorem, dialogami z lekką nutą absurdu oraz nawiązaniami literackimi (historie kryminalne) i historycznymi (wojna secesyjna w USA). Poza tym pisze on w lekkiej formie o: nieuczciwej konkurencji, prawach zwierząt, zawiści, uporze seniorów rodu, wpływie rodziny na życie jej członków, różnicach temperamentów u zwierząt, zwyczajach bywalców cyrku, ciekawości ludzkiej, kwestiach budowlanych, życiu na prowincji, ciekawości zwierzęcej, zawodach wymagających nieustannej wędrówki, potrzebie władzy i wielu innych zjawiskach. Ciekawostką jest fakt, że główny bohater cyklu pojawia się tym razem dopiero w XV rozdziale książki. Fanów Orwella i jego „Folwarku zwierzęcego” zainteresuje być może wzmianka, że niektórzy twierdzą, iż wspomniane dzieło zostało zainspirowane utworami Brooksa, a ten właśnie tom przygód mówiących zwierząt zasłużyć powinien na ich szczególnie wnikliwą lekturę.

Jeśli chcesz przeczytać coś, co będzie ciekawym połączeniem klimatu rodem z „Kubusia Puchatka” i książek o Doktorze Dolittle jednocześnie, bez wątpienia musisz sięgnąć po ten tytuł. A jeśli chcesz poznać powody i okoliczności zmiany imienia misia z Luiza na Freginald, dowiedzieć się, dlaczego lew uwielbia zabiegi fryzjerskie, jak przekonać pracowitego strzyżyka do zrobienia czegoś, co mu się nie podoba, jak można inaczej wykorzystać grabie i jak użyć pączków jako koronnego dowodu winy – ta książka jest zdecydowanie dla Ciebie. Twórczej lektury!

Jowita Marzec