"Wiedeń 1913", może trochę wbrew tytułowi, to nie jest opowieść o samym mieście, raczej trudno tutaj szukać gwaru wielkiego miasta, dziesiątek budynków, kawiarni czy pałaców, ale jest to przede wszystkim opowieść o ludziach. A w owym pamiętnym roku znalazło się w tej metropolii naprawdę wiele znakomitych osób: lekarzy, polityków, muzyków, malarzy, pisarzy jak Alban Berg, Zygmunt Freud, Lew Trocki, Stefan Zweig, Oscar Kokoschka, Egon Schiele, Georg Trakl, Karol Szymanowski czy Alma Mahler. Formą książka przypomina trochę kronikę, każdy rozdział poświęcony jest poszczególnemu miesiącowi roku. Autor wprowadza nas w życiorysy każdej z postaci, pokazuje ich problemy, romanse, relacje, traumy, przedstawia ich twórczość, swoiście umiejscawia ich na wiedeńskiej mapie społecznej tamtego okresu. No jest to po prostu kopalnia informacji o literaturze, muzyce czy sztuce tamtych lat, jednocześnie pełna dramatów, samobójstw i nieszczęścia, gdzie czuć już w powietrzu zmierzch starego świata. Uwielbiam kiedy książki stają się inspiracją. W tym przypadku tak właśnie jest. Podczas lektury googlowałem chociażby dzieło Alfreda Kubina "Die Dame auf dem Pferd", słuchałem "Gurrelieder" Schoenberga i już spoglądam w kierunku kolejnych dzieł literackich wspomnianych przez Piotra Szarotę w swojej książce.

"Wiedeń 1913", może trochę wbrew tytułowi, to nie jest opowieść o samym mieście, raczej trudno tutaj szukać gwaru wielkiego miasta, dziesiątek budynków, kawiarni czy pałaców, ale jest to przede wszystkim opowieść o ludziach. A w owym pamiętnym roku znalazło się w tej metropolii naprawdę wiele znakomitych osób: lekarzy, polityków, muzyków, malarzy, pisarzy jak Alban Berg,...

Ostatnio przypadają mi do gustu książki, których celem jest pokazanie miasta i ludzi z perspektywy konkretnego roku. Bodaj pierwszą był „1913. Rok przed burzą” Floriana Illiesa. Po latach patrzę na ten pamiętny rok z perspektywy wiedeńskiej i jestem zauroczony książką Pana Piotra. Może dlatego, że miałem okazję spacerować uliczkami Wiedniem i tym łatwiej było mi sobie wyobrazić, że kroczę śladami Oskara Kokoschki, Sigmunda Freuda, Alfreda Adlera, Ludwiga Wittgensteina, Gustava Klimta, Almy Mahler, Berthy von Suttner, Egona Schiele i innych. Wszystko płynie w swoim niespiesznym rytmie, przy zapachu aromatycznej kawy. Po prostu miasto filozofii oraz sztuk wszelakich. Zaskakujące są tamte spotkania znanych osób, ich wzajemne relacje: przyjaźnie, romanse i antypatie. I ta świadomość, że ten świat istniał ledwie wiek temu, zaś w perspektywie półrocza ulegnie całkowitej destrukcji. I już nic nie będzie takie samo. Wartościowa książka, dzięki której miło spędziłem czas i dane mi było smakować poszczególne słowa i zdania.

Ostatnio przypadają mi do gustu książki, których celem jest pokazanie miasta i ludzi z perspektywy konkretnego roku. Bodaj pierwszą był „1913. Rok przed burzą” Floriana Illiesa. Po latach patrzę na ten pamiętny rok z perspektywy wiedeńskiej i jestem zauroczony książką Pana Piotra. Może dlatego, że miałem okazję spacerować uliczkami Wiedniem i tym łatwiej było mi sobie...

Bardzo cenię książki Piotra Szaroty, na czele z Paryżem 1938 ale tym razem mam wrażenie że autor nie do końca miał pomysł na to jak interesująco spleść wątki biografii postaci które przewinęły się przez Wiedeń u progu I Wojny Światowej. Tym niemniej pozycja godna uwagi.

Bardzo cenię książki Piotra Szaroty, na czele z Paryżem 1938 ale tym razem mam wrażenie że autor nie do końca miał pomysł na to jak interesująco spleść wątki biografii postaci które przewinęły się przez Wiedeń u progu I Wojny Światowej. Tym niemniej pozycja godna uwagi.

Erudycja,ciekawość świata,wspaniale oddany duch epoki cóż więcej można dodać -wspaniała lektura.

Erudycja,ciekawość świata,wspaniale oddany duch epoki cóż więcej można dodać -wspaniała lektura.

Dziś trudno w to uwierzyć, ale przed I wojną światową Wiedeń był jedną z niekwestionowanych stolic europejskiej kultury. Działali tu filozofowie, literaci, kompozytorzy, malarze i graficy oraz mnóstwo innych osób, będących ówczesnymi „trendsetterami”. Wystarczy wspomnieć o Wittegnsteinie, Freudzie, Adlerze, Musilu, Brochu, Zweigu, Canettim, Altenbergu, Schnitlerze, Klimcie, Schiele, Kokoschce, Straussie juniorze, Bergu, Schonbergu, von Webernie, Wagnerze (architekcie),Hoffmanie i wielu, wielu innych.
I właśnie rok z życia tego miasta, ostatni pełny przez I wojną światową, przybliża nam autor. Obserwujemy wydarzenia z życia m.in. wspomnianych wyżej wiedeńczyków, wielu innych – równie ciekawych, a dziś mniej znanych (np. Paul Wittegnstein – muzyk – brat filozofa, malarka Broncia Koller) a także przybyszów – zarówno z terenów monarchii habsburskiej (np. Franz Kafka, Rainer Maria Rilke) jak i spoza – chociażby Polacy Szymanowski i Fitelberg, rosyjscy rewolucjoniści – Trocki i Stalin (tak, ten sam).
Wśród bohaterów jest też pewna liczba kobiet, członkiń środowisk twórczych bądź związanych z nimi, jak Alma Mahler (wdowa po kompozytorze),Louise Andreas-Salome czy pacyfistka Bertha von Suttner.
Oczywiście każde takie wiedeńskie wydarzenie omówione jest z podwójną retrospekcją, obejmującą przyczyny – m.in. naświetlenie życiorysów, drogi twórczej, środowiska, a także konsekwencje – czyli co miało miejsce po 1913 roku.
Książkę otwiera dramatis personae, przedstawiające bohaterów, wśród których znajdują się dwa duchy – kompozytora Gustava Mahlera oraz filozofa, czy raczej myśliciela Otto Weiningera. Ich spuścizna, szczególnie tego ostatniego – kontrowersyjna i szkodliwa, w dalszym ciągu oddziaływała na sfery opiniotwórcze.
Warto zwrócić uwagę na dwie ciekawostki – dość duży udział wśród twórców całkowicie zasymilowanych Żydów lub osób żydowskiego pochodzenia, w pełni identyfikujących się z kulturą niemieckojęzyczną jak również wielu samobójców.
Niestety, książka ma też wady. Autor korzystał głównie ze źródeł niemieckojęzycznych, więc podaje niemieckie nazwy miast leżących obecnie w innych krajach lub mających nawet polskie egzonimy. Vide chociażby Franzensbad, czyli Franciszkowe Łaźnie w Czechach, czy Portorose, rzekomo koło Triestu, czyli słoweński Portoroż. Żydzi sefardyjscy mówili w ladino, a nie po hiszpańsku. Stopień podobieństwa obu języków był taki sam jak jidysz w stosunku do niemieckiego. Książce przydałaby się zatem redakcja.
Tym niemniej przeczytać warto. Szczególnie przez miłośników tamtej epoki, fin de siècle’u oraz secesji.

Dziś trudno w to uwierzyć, ale przed I wojną światową Wiedeń był jedną z niekwestionowanych stolic europejskiej kultury. Działali tu filozofowie, literaci, kompozytorzy, malarze i graficy oraz mnóstwo innych osób, będących ówczesnymi „trendsetterami”. Wystarczy wspomnieć o Wittegnsteinie, Freudzie, Adlerze, Musilu, Brochu, Zweigu, Canettim, Altenbergu, Schnitlerze, Klimcie,...

Fantastycznie barwna panorama jednego z centrów ówczesnego świata, głównie kultury - w przededniu upadku Wiednia jako centrum czegokolwiek....

Kogo tu nie ma? Igor Strawiński że swoim skandalem, Siegmund Freud - z jeszcze większym, Gustav Mahler i słynna wdowa po nim Alma, Arnold Schoenberg, Anton Webern, Alban Berg, Ludwig Wittgenstein, Robert Musil, Karl Popper, Arnold Zweig, Arthur Schnitzler, Joseph Roth, Teodor Herzl, Georg Trakl, Egon Schiele, Oskar Kokoschka, Gustav Klimt, ale i zapomniany dziś zupełnie geniusz Karl Kraus.

Pokazani wszyscy w swym ludzkim wymiarze. Romansujący. Wpadający w szaleństwo. Słynni samobójcy (płk Alfred Riedl). Bywalcy Cafe Central, a wśród nich Lew Trocki. - Kto niby miałby zrobić rewolucję w Rosji, przecież nie Pan Trocki - szydzą sobie kelnerzy najsłynniejszej kawiarni miasta....

Czas przeszły dokonany perfekcyjnie uchwycony w przelocie przez Autora. Majstersztyk dla miłośników C.K. Monarchii - i nie tylko!

Fantastycznie barwna panorama jednego z centrów ówczesnego świata, głównie kultury - w przededniu upadku Wiednia jako centrum czegokolwiek....

Kogo tu nie ma? Igor Strawiński że swoim skandalem, Siegmund Freud - z jeszcze większym, Gustav Mahler i słynna wdowa po nim Alma, Arnold Schoenberg, Anton Webern, Alban Berg, Ludwig Wittgenstein, Robert Musil, Karl Popper,...

Autor miesiąc po miesiącu przedstawia najważniejsze wydarzenia w

wiedeńskim świecie kultury w przededniu wybuchu Wielkiej Wojny.

Opisuje rozwój nowych kierunków malarstwa, muzyki - np. Schonberg,

Alban Berg historia pieśni napisanych do " tekstów pocztówkowych"

Altenberga, literatury, psychoanalizy, filozofii - min. Karl Popper

i Witgenstien, wzbogacając je zarówno o genezę poszczególnych


historii i życiorysów , jak i o ich dalsze losy. I to wszystko w

bardzo przystępnej, często anegdotycznej, formie. Są także polonica,

chociażby towarzysko-artystyczne wyczyny Szymanowskiego i Fitelberga.

Książka Piotra Szaroty przypomina jaką rolę w powstaniu nowoczesnej

kultury odegrało miejsce, w którym to wszystko się działo - Wiedeń,

stolica wielonarodowego Cesarstwa, za chwilę skurczone do postaci

malutkiej Austrii. A wcześniej były tam kawiarnie z gazetami w

kilkudziesięciu językach. "Ostrze ironii" Marjorie Perloff może

stanowic znakomitą kontynuację

Autor miesiąc po miesiącu przedstawia najważniejsze wydarzenia w

wiedeńskim świecie kultury w przededniu wybuchu Wielkiej Wojny.

Opisuje rozwój nowych kierunków malarstwa, muzyki - np. Schonberg,

Alban Berg historia pieśni napisanych do " tekstów pocztówkowych"

Altenberga, literatury, psychoanalizy, filozofii - min. Karl Popper

i Witgenstien, wzbogacając je...

czas mija bezpowrotnie, niestety

czas mija bezpowrotnie, niestety

Niezwykła książka, za którą postanowiłam zabrać się po ponad roku życia w Wiedniu - doszłam do wniosku, że pora nieco bliżej przyjrzeć się nowemu domowi. Nie zawiodłam się.

Wiedeń w roku 1913 był tak samo grymaśny, jak piękny i intrygujący. Może nieco mniej mamy tu teraz nazwisk takich jak Freud czy Adler, ale ciągle unosi się w powietrzu poczucie, że wszysto tu jest zupełnie jak w Europie, a jednak 20 lat później.

Pięknie oddaje to cytat: w Wiedniu jest jakaś bierna, uśmiechnięta gościnność. Nie robi na pozór nic, żeby człowiekowi było tu dobrze (...) Rób co chcesz, albo nie rób nic. Podoba Ci się? To nic dziwnego (...) Nie podoba się? Mój kochany, jest pół tuzin dworców... Możesz pojechać na północ albo na południe gdzie zechcesz... "

Nadal pośpiech jest zupełnie nieelegancki, kawiarnie nadal stanowią ośrodki życia towarzyskiego, kultura nadal jest ważna - wystarczy spojrzeć jak wyprzedaja się abonamenty do opery czy rozlicznych domów koncertowych.

Autor wykazał niezwykle imponująca bibliografię, zacytować źródła do tej pory w Polsce nieznane i niezwykle się cieszę, że wspomniana Ola zachęcila go w końcu do wydania tej książki. Czyta się z niezwykłym zainteresowaniem, momentami trudno uwierzyć, że ścieżki tak wielu znanych osób przeciely się w takich, a nie innych okolicznościach i że to Wiedeń był miejscem dla tych spotkań. Podoba mi się pomysł książki jako kalendarium, opisywania miesiąc po miesiącu kto, z kim, kiedy i dlaczego. Czyta się to jak najwyższej próby kronikę towarzyską, poszerzoną o wątki filozoficzno - kulturowe.

W moim odczuciu książka doskonale oddaje ducha wiedeńskosci. Nikt nie przeczuwa chmury I wojny światowej, bo kto by zaprzątał sobie tym głowę, gdy do obskoczenia jest ten koncert, i ta wystawa, a do wypicia jest przynajmniej kilka szprycerów.

Niezwykła książka, za którą postanowiłam zabrać się po ponad roku życia w Wiedniu - doszłam do wniosku, że pora nieco bliżej przyjrzeć się nowemu domowi. Nie zawiodłam się.

Wiedeń w roku 1913 był tak samo grymaśny, jak piękny i intrygujący. Może nieco mniej mamy tu teraz nazwisk takich jak Freud czy Adler, ale ciągle unosi się w powietrzu poczucie, że wszysto tu jest...

Rewelacyjna książka o Wiedniu, gdzie przeplatają się
kosy wielu wybitnych postaci. Wnikliwe studium
życia i twórczości. Polecam miłośnikom sztuki
(szczególnie wiedeńskiego ekspresjonizmu),
psychoanalizy oraz literatury.

Rewelacyjna książka o Wiedniu, gdzie przeplatają się
kosy wielu wybitnych postaci. Wnikliwe studium
życia i twórczości. Polecam miłośnikom sztuki
(szczególnie wiedeńskiego ekspresjonizmu),
psychoanalizy oraz literatury.