Rosyjscy malarze. Pieriedwiżnicy

Richard Pipes był amerykańskim historykiem, znawcą Rosji i Związku Radzieckiego, profesorem Harvardu i doradcą prezydenta Ronalda Reagana (przez rok). Urodził się w Polsce, w rodzinie żydowskiego pochodzenia, przez co zarzucano mu wizję Rosji … z polskiej perspektywy. Był autorem wielu monografii na temat historii politycznej Rosji i Związku Radzieckiego.
Dlatego pewnym zaskoczeniem jest jego książka poświęcona jednej z rosyjskich grup malarskich, tzw. pieriedwiżnikom (po polsku najbliższe byłoby tłumaczenie – „malarzom objazdowym”).
Autor najpierw szkicuje historię malarstwa rosyjskiego, bardzo krótką, datującą się dopiero od XVII wieku i obejmującą tylko dawną i późniejszą stolicę. Następnie przedstawia organizację sztuki rosyjskiej za czasów Mikołaja I i pierwszych latach rządów jego następcy (skopiowaną później przez Stalina), bunt młodych studentów i absolwentów petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz powstanie Towarzystwa Objazdowego Wystaw Artystycznych i cele które mu przyświecały.
Kolejne rozdziały to omówienie dziewięciu sylwetek najbardziej znanych malarzy z tego kręgu i ich głównych dzieł – w komplecie znajdujących się w Rosji – większość w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie, reszta w Muzeum Rosyjskim w Petersburgu. Wreszcie w epilogu obserwujemy dalsze losy towarzystwa i jego głównych członków oraz renesans zainteresowania twórczością pieriedwiżników za czasów … rządów Stalina.
Pipes nie miał ambicji stać się historykiem sztuki. Był za to jej znawcą i miłośnikiem. Dzięki temu pozycja jest ciekawsza dla zwykłego czytelnika. Jako historyk, bazując na materiale źródłowym (szczególnie listy i dzienniki twórców), wskazuje na prawdziwe motywy powstania towarzystwa i cele jego założycieli. A wbrew pozorom nie były to ani jakieś prądy czy idee w ówczesnej sztuce, ani też przypisywana im za komuny troska o dolę ciemiężonego ludu rosyjskiego. Warto przeczytać, by się dowiedzieć, jak było naprawdę.
Książka zawiera kolorowe reprodukcje omawianych dzieł, zaś ich opisy nie przypominają na szczęście dywagacji historyków sztuki i poszukiwania przez nich inspiracji w innych dziełach. Pipes najczęściej oddaje w tym zakresie głos współczesnym twórców – ich mecenasom, literatom (np. Dostojewskiemu) czy krytykom. Wykorzystuje natomiast swoją wiedzę historyka, by wytłumaczyć sens zachowań, postaw czy strojów na obrazach ilustrujących wydarzenia z dziejów Rosji, co ułatwia jej odbiór (np. dwa palce bojaryni (bojaressy) Morozowej na obrazie Riepina). Jednocześnie przedstawiając sylwetki twórców, oprócz ich pochodzenia, pokazuje dalsze losy, szczególnie po pierwszych sukcesach. I nie da się ukryć, że nie należeli oni w większości – szczególnie od momentu gdy dzięki sprzedanym obrazom uzyskali niezależność finansową - do krytyków caratu. Autor pokazuje także pozycję pieriedwiżników na tle ówczesnej kultury rosyjskiej i jej elit, stąd pojawiają się nazwiska m.in. Hercena, Tołstoja, Czechowa, Benois czy Czajkowskiego. Mamy także informacje na temat kwot, za które ich dzieła były nabywane, wraz z odniesieniami do ówczesnych cent twórców francuskich czy amerykańskich. Omawia także ich stosunek – zróżnicowany - do ówczesnych prądów w sztuce zachodniej.
Wszystko do tego jest napisane lekkim, łatwym do czytania stylem, bez nadmiaru informacji i szczegółów, z ciekawostkami i przykładami. A także z polemikami z tymi, którzy chcieli z pieriedwiżników stworzyć bądź to rewolucjonistów, bądź nacjonalistycznych słowianofili czy też rzeczników malarskiej awangardy. Albowiem w istocie było to towarzystwo malarzy, skądinąd bardzo dobrych, a nie kierunek w sztuce. Zatem jeśli ktoś lubi dzieła np. Riepina, Kramskoja, Surikowa, Lewitana czy Sierowa – nie będzie zawiedziony, zaś każdy czytelnik dowie się wiele zarówno o ówczesnej Rosji, jak i o jej życiu kulturalnym.

Richard Pipes był amerykańskim historykiem, znawcą Rosji i Związku Radzieckiego, profesorem Harvardu i doradcą prezydenta Ronalda Reagana (przez rok). Urodził się w Polsce, w rodzinie żydowskiego pochodzenia, przez co zarzucano mu wizję Rosji … z polskiej perspektywy. Był autorem wielu monografii na temat historii politycznej Rosji i Związku Radzieckiego.
Dlatego pewnym...

Książka napisana przystępnie i interesująco. Dzięki niej poznałam wiele szczegółów dotyczących malarstwa rosyjskiego, którym wcześniej się nie interesowałam.

Książka napisana przystępnie i interesująco. Dzięki niej poznałam wiele szczegółów dotyczących malarstwa rosyjskiego, którym wcześniej się nie interesowałam.

Po mojemu Richard Pipes świetnie sobie poradził z tą książką. Bo jest historykiem i sowietologiem, a o malarstwie opowiedział w tej książce tak, jak to się powinno robić: ciekawie i nienudno!

Ale co to oznacza nienudno, ciekawie? Znamy wiele przykładów książek historycznych, albumów malarskich, które zasypują nas datami i milionem różnych definicji specjalistycznych, które i tak nie zapamiętamy, a jeżeli jakimś cudem się uda, to nie na długo.

Pipes znalazł złoty środek, bo w książce mamy opowiedzianą praktycznie niezauważalnie historię malarstwa rosyjskiego do XIX wieku, oraz to, na czym książka się skupia: historię Pieriedwiżników, malarzy buntowników, którzy zbuntowali się przeciw Akademii i neoklasycystycznemu stylowi i tworzyli w duchu realizmu.

W książce są przedstawione sylwetki głównych przedstawicieli tego Towarzystwa malarskiego. Oprócz tego pokazane i opisane najbardziej charakterystyczne dzieła.

Po mojemu, książka świetna dla miłośników malarstwa i kultury, nie tylko rosyjskiej. Czyta się przyjemnie i co najważniejsze, to wszystko nie ulatuje z głowy!

https://pomojemuliteratura.blogspot.com/

Po mojemu Richard Pipes świetnie sobie poradził z tą książką. Bo jest historykiem i sowietologiem, a o malarstwie opowiedział w tej książce tak, jak to się powinno robić: ciekawie i nienudno!

Ale co to oznacza nienudno, ciekawie? Znamy wiele przykładów książek historycznych, albumów malarskich, które zasypują nas datami i milionem różnych definicji specjalistycznych, które...

Żeby zrozumieć trzeba dużo patrzeć
Żeby pisać zajmująco trzeba trochę rozumieć
to nie jest ten przypadek.

Żeby zrozumieć trzeba dużo patrzeć
Żeby pisać zajmująco trzeba trochę rozumieć
to nie jest ten przypadek.

Nie mogę się nadziwić, że historyk napisał taką wciągającą książkę, której nie powstydziłby się mistrz pióra. Ludzie nauki niestety dość często mają zwyczaj przeładowywania swoich prac nadmiarem informacji, które zamiast zainteresować zaczynają przytłaczać czytelnika. Tym razem jednak czekało mnie niezwykle miłe zaskoczenie.

Książka jest napisana w sposób przemyślany - najpierw autor wprowadza nas w świat rosyjskich sztuk plastycznych, zwięźle opisuje okoliczności, w jakich doszło do powstania Pieriedwiżników. Nie bombarduje datami i faktami, ale wyłuskuje z historii to co najważniejsze i pozwala zrozumieć, na czym polegał fenomen tej grupy. Także krótkie charakterystyki poszczególnych malarzy są niezwykle wciągające - dzięki kilku stronom możemy zrozumieć, kim byli ci ludzie i co chcieli pokazać światu swoją sztuką.

Pipes napisał książkę dla wszystkich - dla tych, którzy nie znają się na sztuce, a mimo to chcieliby nieco "liznąć" temat. Dla tych, którzy zafascynowani są Rosją w całości i chcieliby lepiej zrozumieć ten kraj. I dla wszystkich innych, którzy po prostu są ciekawi świata.

Nie mogę się nadziwić, że historyk napisał taką wciągającą książkę, której nie powstydziłby się mistrz pióra. Ludzie nauki niestety dość często mają zwyczaj przeładowywania swoich prac nadmiarem informacji, które zamiast zainteresować zaczynają przytłaczać czytelnika. Tym razem jednak czekało mnie niezwykle miłe zaskoczenie.

Książka jest napisana w sposób przemyślany -...