Iwaszkiewicz niewątpliwie jest jednym z nielicznych polskich pisarzy, którzy świetnie radzili sobie ze wszystkimi rodzajami literackimi i na dodatek z literaturą faktu.

Do opowiadań z tego zbioru wróciłam z wielkim sentymentem, bo wszystkie je czytałam w młodości. Wszystkie, oprócz "Starej cegielni", która okazała się dla mnie czymś nowym, zupełnie nieznanym, ale dostarczającym wielu pozytywnych wrażeń i dużych emocji.

Iwaszkiewicz świetnie radzi sobie zarówno z utworami, których akcja rozgrywa się w XX wieku, jak i z tymi, które osadzone zostały w przeszłości odległej o kilka stuleci (np. "Matka Joanna od aniołów”).
To ostatnie opowiadania zawsze robiło na mnie ogromne wrażenie, bo to nie tylko historia oparta na autentycznych wydarzeniach, do jakich doszło w XVII wieku we Francji. Autor, co prawda, przeniósł miejsce akcji do naszego rodzimego Ludynia, jednak skupił się nie tylko na temacie rzekomego opętania zakonnic i ich matki przełożonej, tytułowej Joanny.

Tak naprawdę to opowiadanie o sensie wiary, o religii, Bogu i jego roli w życiu człowieka, który bywa wiedziony na pokuszenie, ale jego wewnętrzny dramat nie skupia się jedynie na takich dylematach. Człowiek bowiem zbudowany jest także z krwi i kości, walczy z różnymi emocjami, także z pożądaniem i najzwyklejszymi na świecie potrzebami.
„Matka Joanna od aniołów” to również filozoficzny dyskurs nad różnymi religiami, które – mimo odmienności – stawiają w centrum zainteresowania boga i człowieka. Pobudzają także do refleksji na temat roli, jaką ludzie mają do spełnienia na ziemi.

Niezmiennie porusza mnie opowiadanie „Ikar”, które udowadnia, że można stworzyć niezpomnianą opowieść o pozornie zwykłym zdarzeniu, które w dodatku umyka uwadze oglądających je osób.
Wielką zaletą jest tu kontekst artystyczny, w którym autor nawiązuje i do znanego, kulturotwórczego mitu, i do obrazu Pietera Breugela „Pejzaż z upadkiem Ikara”.

Osobną zaletą tej prozy jest jej piękny, dopracowany styl, plastyczny język, który unika jednak barokowej metafory i w sposób wyważony, ale nie pozbawiony emocji opisuje świat i bohaterów trwale zapisujących się w pamięci czytelnika.

Iwaszkiewicz niewątpliwie jest jednym z nielicznych polskich pisarzy, którzy świetnie radzili sobie ze wszystkimi rodzajami literackimi i na dodatek z literaturą faktu.

Do opowiadań z tego zbioru wróciłam z wielkim sentymentem, bo wszystkie je czytałam w młodości. Wszystkie, oprócz "Starej cegielni", która okazała się dla mnie czymś nowym, zupełnie nieznanym, ale...

Końcówka ubiegłego roku upłynęła mi pod znakiem zmiany mieszkania. Teraz, w nowym, mam miejsce na książki. Nareszcie je widzę:). Wszystkie! Niektóre pierwszy raz po wielu, wielu latach. Skutek tego jest taki, że nie mogę się oprzeć pokusie, by sięgnąć po dawno niewidzianą książkę, przekartkować lub przeczytać… i poczuć się, jak na spotkaniu ze znajomymi z lat młodości:). Jak zawsze, w przypadku spotkań po latach, jest pewna doza niepewności, w jaki sposób ci sami, ale przecież nie tacy sami, zagramy naszą melodię.

W końcówce podstawówki i początkach szkoły średniej odkryłam dla siebie Iwaszkiewicza w opowiadaniach. Uwielbiałam w nich nastrój (na swój użytek nazywałam nastrój głównym bohaterem iwaszkiewiczowskich opowiadań; to gra nastrojem, a nie rozwój wypadków decydowały o moim zaczytaniu się w opowiadaniach Iwaszkiewicza; to rozmaite odcienie nastroju, a nie treść opowiadań pamiętam po latach…),sposób snucia opowieści, obecność krajobrazu, kreacje bohaterów… W moim prywatnym katalogu poznań i doznań opowiadania Iwaszkiewicza widnieją jako wstęp do odbioru Bergmana czy polskiego kina moralnego niepokoju:).

Sięgnęłam po t. III opowiadań (wydanie z 1980 roku),który zawiera: „Starą cegielnię”, „Ikara”, „Młyn nad Lutynią”, „Bitwę na równinie Sedgemoor”, „Matkę Joannę od Aniołów”, „Światła małego miasta”, „Cmentarz w Toporowie” i „Młyn nad Kamionną”. Nie są to opowiadania, które najbardziej zapadły mi w pamięć i emocje, ale właśnie dlatego wybrałam je na to pierwsze po latach spotkanie z Iwaszkiewiczem:).

Już pierwsze zdania pozwoliły mi zapaść się w piękno iwaszkiewiczowskiego stylu, przypomniały dawne uczucia i doznania. Wyciągnęły z zakamarków niepamięci powody, dla których polubiłam opowiadania Iwaszkiewicza…

Stara cegielnia. Nastrój opuszczonej cegielni, nastrój leniwie płynących sierpniowych dni. I przeczucie zmiany. I zmiana. I rozmyślania o roli przypadku, ludzkich słabościach, nieuchronności losu. I jeszcze refleksja po niedawnych „Pociągach…” Hrabala: tu też akcja dzieje się w czasie wojny. Tu jest jej jeszcze mniej niż u Hrabala, ale podobnie jak u Hrabala, ma znaczący wpływ na zakończenie. Tylko, że akcja „Starej cegielni” mogłaby się rozegrać i w czasie powojennym, i w zasadzie w każdym - i tak samo się zakończyć. Bo u Iwaszkiewicza dużą rolę gra cisza. Pełna niedomówień. Niewyjaśnionych domysłów. Z miejscem na emocje i wyobraźnię czytelnika.

Ikar. Już po kilku pierwszych zdaniach przypomniałam sobie wrażenia po przeczytaniu Ikara w szkole podstawowej. Wtedy opowiadanie bardzo mnie poruszyło. Może dlatego, że postać chłopca była mi znacznie bliższa (sama bardzo często czytałam idąc drogą; i nie byłam pod tym względem jedyna w naszym mieście:)). Dziś i chłopiec, i problem wydaje się jakiś nierzeczywisty.

Młyn nad Lutynią. Przyroda. Ludzie. Wszystko wyraziste. Prawie czułam zapach zielska, przez które przedzierał się nocą Jarogniew, czułam rześkość powietrza w wiśniowym sadzie i upajałam się widokiem na dolinę… Widziałam reakcje bohaterów, czułam ich niepokój, jakbym była wśród nich… Byłam obok Bolki, długością kończyn przypominającą owada, widziałam ją, czułam jej emocje. Rozumiałam „walkę wewnętrzną” Franciszka i niespójne, wydawałoby się, zachowania Jarogniewa. I Elżbietę. (w trakcie czytania tych „Opowiadań” miałam podróż z Cobenem; I zaskoczyło mnie spostrzeżenie, że u Cobena nigdy nie wciągałam powietrza pełną piersią, jak gdybym była gdzieś na łonie przyrody, że u Cobena sierpień był tylko z przywołania nazwy miesiąca, ale nie czułam go w przyrodzie, w pogodzie, w ubraniach i zachowaniu ludzi, że sami bohaterowie byli jakby z migawek filmowych, ktoś, kogo poznajemy w trakcie lektury określany jest bardzo schematycznie: stary, młody, atrakcyjna, rudowłosa, piękna, azjata, olbrzym, czarnoskóry itp… ).

Bitwa na równinie Sedgemoor. Temat opowiadania oparty na rzeczywistych wydarzeniach siedemnastowiecznej Anglii. Polityka, nietolerancja religijna, żądza władzy. I zwykli ludzie. Którzy muszą swemu życiu nadać sens… Skłania do rozmyślań o poświęceniu, o roli przypadku, o kroku, który zmienia całe życie… O sensie. Lub bezsensie.

Matka Joanna od Aniołów. Mimo, że chyba najlepsze z opowiadań w tym zbiorze, to nie należy do moich ulubionych. Mało w nim tych pierwiastków, którymi uwiodła mnie twórczość Iwaszkiewicza. Wg moich odczuć jest to najmniej iwaszkiewiczowskie ze wszystkich znanych mi opowiadań autora. Rozmyślania dotyczące natury wiary i świętości, religijności i szaleństwa, świadomości, namiętności i wyborów. Gra z czytelnikiem. Rozwój akcji niczym w thrillerze. I fantastyczna rozmowa księdza i cadyka. I zapadające w pamięć zakończenie.

Światła małego miasta. Króciutkie. Rzeczywistość małego nadwarciańskiego miasteczka w pierwszych powojennych latach przedstawiana przez młodego mężczyznę. Z pozoru naiwna. Z pozoru spokojna. Powalająca surrealizmem. Zostawiająca z poczuciem przygnębienia.

Cmentarz w Toporowie. Piękna w nastroju i przesłaniu miniaturka. Bardzo iwaszkiewiczowska.

Historie do opowiedzenia w kliku zdaniach. Ale najważniejsze dzieje się zawsze pod powierzchnią, w tle…

Końcówka ubiegłego roku upłynęła mi pod znakiem zmiany mieszkania. Teraz, w nowym, mam miejsce na książki. Nareszcie je widzę:). Wszystkie! Niektóre pierwszy raz po wielu, wielu latach. Skutek tego jest taki, że nie mogę się oprzeć pokusie, by sięgnąć po dawno niewidzianą książkę, przekartkować lub przeczytać… i poczuć się, jak na spotkaniu ze znajomymi z lat młodości:)....