Autorzy książki zabierają czytelnika do nieistniejącego już świata, do miejsca, w którym niegdyś głośno biło żydowskie serce Krakowa – do Kazimierza. Podróż zaczyna się tam, gdzie raz do roku pod festiwalowe niebo wznoszą się modlitwy, słowa i melodie zapomnianych pieśni, a bruk tętni krokami turystów z różnych stron świata. Siedem legend zebranych w tej książce to siedem podróży do miejsc, gdzie szewc był poetą, zegarmistrz filozofem, fryzjer trubadurem*. O krakowskim Kazimierzu pisał poeta, Szmuel Lejb Sznajderman: ja, Żyd, Tobie, moje małe cudowne miasteczko, pieśni śpiewam w szczerym, prostym jidysz.

Zanim pojawiły się łobuzy od historii**, Żydzi stanowili 10% polskiego społeczeństwa. Nasi sąsiedzi, wprawdzie odmienni religią i tradycjami, ale to Polskę wybrali na swoją ojczyznę. Mieszkali na polskich ziemiach od setek lat a wystarczyło ledwie kilka, by ich zgładzić. Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha***. Na szczęście pozostała pamięć, utrwalona w pięknych i mądrych opowieściach, które trafiają dziś do rąk czytelnika. Siedem historii, magiczny klimat starej polskiej ziemi, po której ongiś Mickiewicz wędrował****.

W żydowskich opowieściach sensu trzeba szukać głębiej, między wierszami, bowiem opowiedziana historia jest tylko pretekstem do odkrywania uniwersalnych prawd o życiu, Bogu, człowieczeństwie. Tajemniczy świat chasydów modlących się śpiewem, pobożnych Żydów, biednych włóczęgów, cadyków dokonujących cudów nawet pośmiertnie, skąpców, ludzi, którzy z każdego nieszczęścia potrafią wyciągnąć naukę. I wszechobecny żydowski humor. A wszyscy goniący po świecie za nie wiadomo czym powinni wziąć sobie do serca bardzo mądrą opowieść o synagodze Izaaka. Kończąca książkę historia nie jest co prawda legendą, ale jest tak nieprawdopodobna, że śmiało mogłaby się nią stać. Zaczyna się w roku 1942 i opowiada o losach małego Szachne, cudem uratowanego z Zagłady. Ale tam, gdzie wkrada się tajemnica, tam na pewno jest i legenda*****.

"Legendy żydowskiego Krakowa" są opatrzone komentarzami (wyróżnionymi kursywą),które wyznaczają ich miejsce w tradycji i pomagają ustalić historyczne fakty. Napisane przystępnym językiem są doskonałą lekturą dla dzieci i młodzieży oraz osób, które jeszcze nie miały styczności ze spuścizną kulturową Żydów. "Legendy…", objętościowo niepokaźne, mogą posłużyć za swego rodzaju przewodnik po śladach krakowskich Żydów i ich kultury. Okładka ze skrzydełkami zawiera plan Kazimierza i przyległych dzielnic.

Tekst uzupełniają pogodne, kolorowe ilustracje w formie surrealistycznych kolaży, będących połączeniem fotografii i rysunków. Mimo że współczesne, doskonale podkreślają niezwykłą atmosferę królewskiego zakątku, dumnego, rozmarzonego******. Wybierzcie się z tą książką-przewodnikiem na spacer po krakowskim Kazimierzu, Podgórzu i Łobzowie, wstąpcie do synagogi, posłuchajcie śpiewu kantora, ogrzejcie się przy szabasowych świecach a kto wie, może nawet uda się zobaczyć dwa złote księżyce Chagalla, które opiewał poeta?

Magdalena Świtała

Tytuł zaczerpnięty z utworu "Tak, jak malował pan Chagall" (sł. Wojciech Młynarski, muz. Leopold Kozłowski);
*Antoni Słonimski, Elegia miasteczek żydowskich
**Herbert Zbigniew, Pan od przyrody
***Władysław Broniewski, Ballady i romanse
****Szmuel Lejb Sznajderman, Kazimierz
*****Cytat pochodzi z recenzowanej książki
******Szmuel Lejb Sznajderman, Kazimierz