"Sen o bohaterach": tytuł zbytnio nie zachęca, przyznacie. Kojarzy mi się z nadętą powiastką moralizatorską, odwołującą się do wielkich postaci z historii świata i próbującą nas przekonać, że też tacy możemy być. Na szczęście, na całe szczęście, argentyński pisarz poszedł inną drogą.

Poznajemy Emilio Gaunę. Ot, zwykły chłopak z przedmieść Buenos Aires. Ma swoją paczkę znajomych, przyjaciela Larsena, ma autorytet: doktora Valergę. Pewnego dnia Emilio wygrywa dużą sumę pieniędzy, prawidłowo obstawiając zwycięzcę wyścigów konnych. Jako, że trwa karnawał, postanawia zabrać swoich ziomków (i doktora Valergę) na szaloną, trzydniową zabawę. Oczywiście sam za wszystko płacił. Odwiedzają więc przeróżne lokale, piją, tańczą, zaczepiają dziewczyny, Trzeciej nocy dochodzi do tajemniczych wydarzeń, które na zawsze zmieniają Gaunę. Casares bezlitośnie wodzi czytelnika za nos, bowiem wcale nie zdradza, co się dokładnie wtedy stało.

Ta niewiedza piecze niczym zdarte na asfalcie kolano i nakazuje czytać dalej. Bioy, Ty bydlaku.


Ale: to właśnie dzięki temu zabiegowi utożsamiamy się z Emilio i razem z nim pragniemy po kilku latach powtórzyć trasę karnawału’27 i dowiedzieć się, co takiego się wtedy stało. W 1930 roku Gauna jest już innym człowiekiem, ma żonę Klarę, odsunął się od kolegów. I tak jak kilka lat wcześniej, będąc u fryzjera, postanawia obstawić wyścigi konne. Znowu wygrywa. Zaprasza kolegów i doktora na powtórkę z 1927 roku. I choć świat jest inni, oni sami są inni, zdesperowany Gauna liczy na wyjaśnienie tajemnicy sprzed lat.

Zauważmy, że w obu przypadkach katalizatorem wydarzeń staje się wygrana w zakładach na wyścigach konnych. Przypadek? Nie sądzę.

Pytań jest więcej: jak wytłumaczyć tytułowy sen o bohaterach? Jaką rolę w całej fabule pełni każda z postaci? A doktor Valerga?

Ciekawie skonstruowana jest też postać narratora. Stoi na uboczu, nie wtrąca się, jest praktycznie niezauważalny. Byłem wręcz zaskoczony, gdy się w końcu odezwał. Czasem prezentował swoją opinię na temat wydarzeń fabularnych i z pewnością nie był narratorem wszystkowiedzącym.

Klimat tej krótkiej powieści jest absolutnie niepowtarzalny. Z pozoru realistyczny aż do przesady: bohaterowie śpią, rozmawiają, żartują i śpiewają. Wszystko to na przedmieściach Buenos Aires, w brudzie i biedzie. Nad tą warstwą realistyczną unosi się jednak pewien swąd magiczny, jakaś wewnętrzna świadomość, że tak naprawdę dzieje się tam więcej, niż autor nam przekazuje. Że gdzieś poza nami dokonuje się osąd nad naszymi dalszymi losami. To się czuje i ten widmowy fatalizm unosi się nieustannie w powietrzu, w każdym rozdziale.

"Sen o bohaterach" jest nabrzmiałym czyrakiem wypełnionym mieszanką aluzji, niedopowiedzeń i tajemnic. Z tą napęczniałą literacką naroślą można zrobić dwie rzeczy: albo prześlizgnąć się po niej, muskając delikatnie, żeby przypadkiem nic z niej nie wyciekło. Dla wariatów druga możliwość: przebić, przedziurawić i pozwolić ujść wydzielinie, którą wepchnął tam Casares.

W pierwszym przypadku otrzymacie przyzwoitą książeczkę. W drugim głębokie, wielowarstwowe dziełko, które przy wszystkich swych zaletach na dodatek czyta się przyjemnie.

Wybór należy do Was.

"Sen o bohaterach": tytuł zbytnio nie zachęca, przyznacie. Kojarzy mi się z nadętą powiastką moralizatorską, odwołującą się do wielkich postaci z historii świata i próbującą nas przekonać, że też tacy możemy być. Na szczęście, na całe szczęście, argentyński pisarz poszedł inną drogą.

Poznajemy Emilio Gaunę. Ot, zwykły chłopak z przedmieść Buenos Aires. Ma swoją paczkę...

Autora uwielbiam, lecz ta akurat książka "mi nie leży". Chyba za bardzo latynosko-maczystowska w klimacie, perypetie chłopaków o skłonnościach do bójki mnie nie podniecają. A sam efekt wielokrotnego przeżycia tej samej sceny bez odpowiedniego klimatu - nie porywa. Brakuje mi tu oniryczności, znanej z innych utwórów Bioy Casaresa.

Autora uwielbiam, lecz ta akurat książka "mi nie leży". Chyba za bardzo latynosko-maczystowska w klimacie, perypetie chłopaków o skłonnościach do bójki mnie nie podniecają. A sam efekt wielokrotnego przeżycia tej samej sceny bez odpowiedniego klimatu - nie porywa. Brakuje mi tu oniryczności, znanej z innych utwórów Bioy Casaresa.

Argentyńczyk niby bliższy Borgesa niż Cortazara, równie jak Borges skondensowany, oszczędny, nie umieszczający w narracji nic, co mogłoby wydać się zbędne, a jednak wrażenie po lekturze tej książki bliższe jest wrażeniom po przeczytaniu "Gry w klasy" czy "Wielkich wygranych" niż niewątpliwie doskonałych, choć suchych "Fikcji" czy "Alefu" (oczywiście suchych jak czeskie "suché víno"). Misterna, na wielu płaszczyznach i pionach połączona fabuła, dużo smaczków, które stanowić będą nagrodę za uważne czytanie. Jeśli chwilowo skupienie nad książką przychodzi wam z trudem, odłóżcie "Sen o bohaterach" na później.

Argentyńczyk niby bliższy Borgesa niż Cortazara, równie jak Borges skondensowany, oszczędny, nie umieszczający w narracji nic, co mogłoby wydać się zbędne, a jednak wrażenie po lekturze tej książki bliższe jest wrażeniom po przeczytaniu "Gry w klasy" czy "Wielkich wygranych" niż niewątpliwie doskonałych, choć suchych "Fikcji" czy "Alefu" (oczywiście suchych jak czeskie...

Powoli autor staje się moim ulubionym. Mistrzostwo prozy iberoamerykańskiej i tyle.

Powoli autor staje się moim ulubionym. Mistrzostwo prozy iberoamerykańskiej i tyle.