Drewniany język

Praca Françoise Thom o nowomowie jest jedną z najciekawszych książek na ten temat. Françoise Thom pyta o polityczną i ideologiczną naturę nowomowy, zajmują ją jej funkcje, a także - i to jest godna podkreślenia nowość - historia.
Autorka pokazuje, jak specyficzne losy myśli filozoficznej w Rosji XIX wieku zaważyły na kształcie i charakterze zjawiska. Jest to ważny aspekt sprawy, nie wiem jednak, czy najważniejszy. Jak się wydaje, można do kwestii języka odnieść znaną ideę Tocqueville'a, że nowe reżymy są zależne od tych, które zostały przez nie obalone i w jakiejś przynajmniej mierze kształtują się na ich wzór i podobieństwo.
Zasługą Françoise Thom jest to między innymi, że ona pierwsza zwróciła uwagę na historię nowomowy. To prawda, omówiła jeden tylko jej aspekt, nie wiadomo nawet, czy najważniejszy, uwydatniła jednak doniosłość problemu i w ten sposób wskazała nowy kierunek w opisie komunistycznego wysłowienia. "Drewniany język" nie daje gotowych rozwiązań, nie ogranicza się do szczegółowej analizy kilku wybranych problemów, poszerza natomiast horyzonty naszego myślenia o tym zjawisku, równie ważnym, co złowrogim, problematyzuje je, wskazuje różnorakie jego strony.

[z posłowia M. Głowińskiego]