Dziesięć koncepcji natury ludzkiej

Czy istnieje coś takiego jak „prawdziwa”, czy „wrodzona” natura człowieka? Jeżeli tak, to co nią jest? A może nie ma żadnej „istoty” człowieka – jest tylko zdolność bycia formowanym przez środowisko, czyli przez czynniki ekonomiczne, polityczne i kulturowe.

Różne poglądy na temat natury ludzkiej prowadzą do różnych wniosków dotyczących tego, co i w jaki sposób powinniśmy czynić. Jeśli stworzył nas wszechmocny Bóg, najwyższe Dobro, wtedy Jego zamysł określa to , kim możemy i powinniśmy być, i od Niego mamy oczekiwać pomocy. Natomiast jeżeli stworzyło nas społeczeństwo, a my nie znajdujemy zadowolenia w życiu, to jedynie radykalne zmiany społeczne mogą ten stan rzeczy zmienić. Jeżeli ze swej istoty jesteśmy wolni i nie możemy uciec od indywidualnych decyzji, musimy ten fakt zaakceptować i podejmować decyzje z pełną świadomością odpowiedzialności za swoje czyny. Jeżeli nasza biologiczna natura predysponuje lub determinuje nasze myślenie, odczuwanie i postępowanie, wtedy musimy to również uwzględnić. Konkurencyjne poglądy na temat natury ludzkiej znajdują zazwyczaj swe ucieleśnienie w odmiennych sposobach życia jednostek, jak również w systemach społeczno-politycznych.

Czy rzeczywiście jesteśmy wolni i odpowiedzialni za swoje czyny? A może wszystko, co nas dotyczy, jest zdeterminowane przez cechy dziedziczne, wychowanie i środowisko? Czy człowiek żyje po śmierci? W obliczu powszechnego i oczywistego faktu ludzkiej śmiertelności rzekome dowody na istnienie życia pozagrobowego są wysoce kontrowersyjne. Ale czy to możliwe, że prawdą jest stanowisko materialistyczne głoszące, iż człowiek ma naturę wyłącznie materialną, jeżeli uwzględni się specyficzne ludzkie władze spostrzegania i odczuwania, myślenia i rozumowania, dyskutowania i podejmowania decyzji?

Będąc istotami skończonymi, nie mamy dostępu do ostatecznych prawd w tak złożonym i kontrowersyjnym temacie jak natura ludzka. O każdej koncepcji można na pewno powiedzieć, że w sposób pozytywny prowadzi do większej wiedzy o nas samych i naszym miejscu we wszechświecie. Jeżeli ktoś nie jest w jakiś szczególny sposób przywiązany do danego sposobu myślenia, podpisując się całkowicie i wyłącznie pod jakimś „systemem zamkniętym”, to każdą koncepcję może potraktować jako wyakcentowanie różnych aspektów ogólnej, skomplikowanej prawdy o człowieku. A zatem można przyjąć, że te różne koncepcje nie wykluczają się, ale raczej uzupełniają.

Jak dalece poznajemy naturę ludzką w sposób praktyczny, teoretyczny, na podstawie poszczególnych przypadków. Przede wszystkim mamy oczywiście nasze własne doświadczenie życiowe – spotkania z ludźmi żyjącymi wokół nas, kontakt z kulturą, w której wyrośliśmy. Ale badania z dziedziny historii i antropologii społecznej mogą poszerzyć naszą wiedzę, wykraczając poza nasze ograniczone doświadczenie o innych, odległych w miejscu i czasie osobach i społeczeństwach i ich specyficznym charakterze. Pamiętajmy również o tym, że utwory literackie dostarczają nam wymyślonych, ale zarazem bardzo „realistycznych” przykładów na przejawy natury ludzkiej w postaci uczuć, myśli i czynów wielu kobiet i mężczyzn. Czytając wielkie dzieła pogłębiamy i poszerzamy swoją wiedzę o człowieku, choć niekoniecznie potrafimy to wyrazić słowami. Człowieka można najlepiej zrozumieć przez bliższe przyjrzenie się poszczególnym faktom, czy to z własnego życia, z historii i antropologii, czy też z twórczości artystów.

Celem omawianej książki jest w miarę racjonalna i obiektywna prezentacja różnych koncepcji natury człowieka. Wśród omawianych teorii znajdują się: 1) trzy starożytne koncepcje religijne
Konfucjanizm; - Hinduizm upaniszad; - Chrześcijaństwo, pismo święte: 2) pięć koncepcji filozoficznych; - Platońskie rządy rozumu; - Kantowski wybór między rozumem a wolnością; - marksistowska ekonomiczna baza natury ludzkiej; - Freud i nieświadoma struktura psychiki; - Sartre z radykalną wolnością jednostki; 3) dwie koncepcje naukowe – psychologia behawiorystyczna Skinnera o warunkowaniu; - psychologia ewolucjonistyczna Lorenza o agresji.

W podsumowaniu należy zaznaczyć, że człowiekowi zawsze będą towarzyszyć indywidualne egzystencjalne pytania, dylematy i napięcia. Każdy z nas musi zmagać się z własnym, indywidualnym losem. Właściwym przedmiotem badań człowieka jest jego natura i sytuacja w świecie.

Czy istnieje coś takiego jak „prawdziwa”, czy „wrodzona” natura człowieka? Jeżeli tak, to co nią jest? A może nie ma żadnej „istoty” człowieka – jest tylko zdolność bycia formowanym przez środowisko, czyli przez czynniki ekonomiczne, polityczne i kulturowe.

Różne poglądy na temat natury ludzkiej prowadzą do różnych wniosków dotyczących tego, co i w jaki sposób...

więcej

mniej

Pokaż mimo to