Konrad Lorenz w swojej książce "Regres człowieczeństwa" na podstawie ewolucji oraz biologii wyciąga ciekawe oraz niepokojące wnioski. Lektura pozostawia z pewnym niedosytem informacji, osobiście chciałabym żeby była dłuższa pomimo jej ciężkiego i specjalistycznego języka. W skrócie - godna polecenia pozycja dla fana nauk społecznych.

Konrad Lorenz w swojej książce "Regres człowieczeństwa" na podstawie ewolucji oraz biologii wyciąga ciekawe oraz niepokojące wnioski. Lektura pozostawia z pewnym niedosytem informacji, osobiście chciałabym żeby była dłuższa pomimo jej ciężkiego i specjalistycznego języka. W skrócie - godna polecenia pozycja dla fana nauk społecznych.

"Niezależność jednego człowieka jest tym mniej pożądana, im większy jest twór państwowy. (...) Im większe masy ludzkie wyznają określoną ideologię, tym większa jest ich sugestywna siła i tym większą władzę zdobywa dana doktryna.Im bardziej wzrasta liczba ludzi, nad którymi trzeba zapanować, tym bardziej krępujące stają się więzy hiper organizacji i tym bardziej twór oddala się od demokratycznego ideału" - jakie to znajome...Czy to przypadkiem nie dokładny opis przeszłych totalitaryzmów i tego, co obecnie dzieje się w naszej poczciwej starej Europie?

Po książki tego typu sięgam głównie po to, by znaleźć wyjaśnienie zjawisk zachodzących w otaczającym mnie świecie. I, dzięki wieloletnim obserwacjom zwierząt i ludzi, Konrad Lorenz takiej odpowiedzi mi udzielił. Dowiedziałam się m.in. jak rozwija się w człowieku, od urodzenia, zdolność do przyjaźni i miłości i jakie czynniki mają na to wpływ, dlaczego młodzież tak bardzo podatna jest na propagandę i nowe idee (czasem zupełnie bezsensowne),w jaki sposób ludzie stają się terrorystami lub wyznawcami niebezpiecznych sekt, jak kształtują się normy wartościowania (odczuwanie piękna i brzydoty oraz dobra i zła, umiejętność przekazania uczuć, emocji i wrażeń - bardzo interesujące rozważania o sztuce i umiejętności jej rozumienia),jakie są reakcje i odczucia na zachowania łamiące normy społeczne, jak wygląda przeżywanie rozmaitych zjawisk i bodźców (np. zadawanie bólu, postrzeganie barw),skąd bierze się presja do współzawodnictwa nakazująca podejmowanie czasem wysiłku ponad możliwości (sport, ale przecież również życie zawodowe),jakie są bodźce wywołujące entuzjazm (w tym również zbiorowy)oraz jego skutki (utrata wszelkich wartości i, co gorsza, hamulców). A wszystko to, udowadnia autor wyraźnie, nie bierze się znikąd - mamy to w sobie jako dziedzictwo jeszcze ze świata zwierzęcego, od którego (podczas lektury książki bardzo dobrze to widać) wcale nie odeszliśmy daleko.
Najciekawsza była dla mnie ostatnia część, gdzie autor omawia nieprawidłowości umysłu ludzkiego jak np. nadmierny pęd do posiadania (jako przykład podaje tutaj namiętnych zbieraczy-kolekcjonerów,u których potrzeba posiadania wzmaga się wraz z ilością posiadanych przedmiotów - tak naprawdę, któż z nas nie zna tego uczucia...?) czy patologiczne dążenie do władzy. Pisze: "dążenie do władzy to rozwinięta do stanu nerwicy chciwość, której rezultaty przysparzają tej władzy" - przecież to żywy obraz Billa Gatesa , Klausa Schwaba i tej całej obłąkanej hałastry, która chce całemu światu podyktować jak ma żyć!
Autor pisze również o globalnych konsorcjach i ich nieograniczonym rozroście (sic!),bagatelizowaniu rozumu i prawdy na skutek manipulacji w reklamie i propagandzie (2xsic!) oraz o wolności. Przytacza słowa Aldousa Huxley'a: "Wolność poszczególnego człowieka jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości państwa, którego jest poddanym" - tutaj natychmiast przychodzi mi na myśl maleńka Islandia, chyba jedyny kraj gdzie prawdziwa demokracja i wolność mają się dobrze w obecnej chwili.

Kilkakrotnie w swoich rozważaniach Lorenz powołuje się na Oswalda Spenglera, wieszczącego katastrofę już na początku XXw , jest jednak w przeciwieństwie do niego bardziej optymistycznie do przyszłości nastawiony. Cóż, książka pisana była już ok. 40 lat temu, mógł jeszcze mieć nadzieję:) ...

Na zakończenie: odradzam słuchanie jej w formie audiobooka. Wymaga ogromnego skupienia - dla mnie była to droga przez mękę:).

"Niezależność jednego człowieka jest tym mniej pożądana, im większy jest twór państwowy. (...) Im większe masy ludzkie wyznają określoną ideologię, tym większa jest ich sugestywna siła i tym większą władzę zdobywa dana doktryna.Im bardziej wzrasta liczba ludzi, nad którymi trzeba zapanować, tym bardziej krępujące stają się więzy hiper organizacji i tym bardziej twór oddala...

Powrót do Lorenza po blisko trzydziestu latach. Postanowiłem sobie przypomnieć bezpośrednio po wcześniejszej lekturze „Tak zwanego zła”. „Regres człowieczeństwa” nie jest książką lekką. Nie wciąga. Sprawia wrażenie obszernego konspektu, który miałby później rozszerzyć się w grubsze dzieło. Krótkie rozdzialiki w znacznym stopniu sygnalizuję różne problemy związane z etologią człowieka i podsumowują poglądy autora. W wielu momentach żałowałem, że temat nie był potraktowany szerzej, jak w tym drugim przeczytanym ciut wcześniej tytule.
Czy książka się zestarzała? Na pewno trochę tak. Lorenza nie wolno jednak czytać, jak nowej książki, bez rozumienia kontekstu czasów, w których powstała. Twierdzenie, że przemyślenia Lorenza są nieaktualne to trochę tak, jakby twierdzić, że prace Pascala, Kartezjusza czy Spinozy to już nieaktualna przeszłość. Pewne rzeczy starzeją się bardzo łagodnie i nigdy do końca. To nie jest typowa książka popularnonaukowa a bardziej rodzaj eseju z domieszką filozofii. Ojciec etologii pokazuje, do czego może prowadzić coś, co wówczas nazywano technokracją, bezkrytyczne zawierzenie postępowi technologicznemu skutkujące atomizacją jednostki ludzkiej. Lorenz klarownie pokazuje, że człowiek jest zwierzęciem i podlega takim samym mechanizmom etologicznym, jak jego antenaci. Niestety galopujący rozwój kultury i cywilizacji doprowadza do sytuacji, kiedy mechanizmy filogenetyczne nie są w stanie za tym rozwojem nadążyć. Człowiek więc zatraca możliwości zdrowych interakcji z innymi osobnikami, które były typowe jeszcze kilkaset lat temu. Interakcje nie tylko analogiczne, ale również homologiczne z zachowaniami innych zwierząt. Odbija się to na kondycji ludzkiej psychiki, ale nie tylko. Ciekawy jestem, co Lorenz napisałby dzisiaj w dobie wszechobecnych smart fonów i zachowań „Homo tabletus”. Myślę, że nie byłby już tak pełen nadziei i optymistycznie nastawiony, jak 35 lat temu, kiedy pisał swoją książkę. Wtedy ostrzegał bardziej przed regresem niż wieszczył zaistnienie tego regresu. Teraz zapewne stwierdziłby, że jego nadzieje były płonne.
Książka skłania do głębszych przemyśleń. Wydanie polskie zawiera w sobie też pewne piętno historyczne, nasze lokalne. Książkę wydano w 1986 roku i w ostatnich rozdziałach zaznaczona jest w paru miejscach ingerencja cenzury. To dodatkowa porcja przemyśleń podczas lektury, kiedy czytelnik może zastanowić się, cóż to nie spodobało się komunistycznym cenzorom. W kontekście tekstu przed i za miejscem ingerencji, bez dużego wysiłku można się domyśleć, co Lorenz mógł napisać o systemach zza żelaznej kurtyny.

Powrót do Lorenza po blisko trzydziestu latach. Postanowiłem sobie przypomnieć bezpośrednio po wcześniejszej lekturze „Tak zwanego zła”. „Regres człowieczeństwa” nie jest książką lekką. Nie wciąga. Sprawia wrażenie obszernego konspektu, który miałby później rozszerzyć się w grubsze dzieło. Krótkie rozdzialiki w znacznym stopniu sygnalizuję różne problemy związane z...

Bardzo ciekawa książka. Bardzo przemyślana. Autor zaprzęga w niej swoją ogromną wiedzę na temat świata przyrody, aby wytłumaczyć, jakie są według niego zagrożenia dla ludzkości i ich przyczyny. Z tego powodu nie jest to jakiś dyletancko-moralizotorski esej, tylko ścisła, logiczna praca. Jest tutaj jednak jedno 'ale'. Autor moim zdaniem nie do końca wyjaśnia jak z pierwszych części książki, wynikają ostatnie... poza tym niektóre tezy w końcowej części książki nie są poparte jakimiś rzeczowymi argumentami. Szkoda, bo czytając książkę i zwracając uwagę na ogromną wiedzę autora, mógł on wyjaśnić te sprawy bez większych problemów. Może celowo zostawił je do przemyślenia czytelnikowi.

Bardzo ciekawa książka. Bardzo przemyślana. Autor zaprzęga w niej swoją ogromną wiedzę na temat świata przyrody, aby wytłumaczyć, jakie są według niego zagrożenia dla ludzkości i ich przyczyny. Z tego powodu nie jest to jakiś dyletancko-moralizotorski esej, tylko ścisła, logiczna praca. Jest tutaj jednak jedno 'ale'. Autor moim zdaniem nie do końca wyjaśnia jak z pierwszych...