Oddawana do rąk czytelników książka wyszła spod pióra jednego z najwybitniejszych polskich historyków, znawcy dziejów Kościoła polskiego i powszechnego w XIX i XX w. Zapoczątkowała przed prawie półwieczem błyskotliwą i obfitującą licznymi osiągnięciami karierę naukową Zygmunta Zielińskiego, najpierw asystenta i adiunkta w Katedrze Nowożytnej Historii Kościoła Instytutu Historii Kościoła Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz następnie profesora i kierownika Katedry Historii Kościoła w XIX i XX w. (1972 - 2001) na tymże uniwersytecie. Ksiądz profesor Zieliński jest autorem kilkuset artykułów i około 30 książek o tematyce historycznej. Wiele z nich, w tym zwłaszcza: "Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków" (kilka wydań),"Niemcy. Zarys dziejów" (Katowice 1998),"Kościół w Polsce 1944 - 2007" (Poznań 2009),zyskało wysoką ocenę w środowisku historycznym i cieszy się dużym powodzeniem wśród szerokich rzesz czytelniczych. Nie miejsce tu na ocenę pełnego dorobku naukowego Zygmunta Zielińskiego, zasługującego na obszerne studium historiograficzne. Wypada natomiast podkreślić, że dużą i ważną jego część stanowią prace poświęcone dziejom Kościoła katolickiego w zaborze pruskim. Jest z pewnością ich najlepszym znawcą, o czym świadczą dobitnie zwłaszcza książki: "Kościół katolicki w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1848 - 1865" (Lublin 1973),"Kościół i naród w niewoli" (Lublin 1995)
Z "Przedmowy" prof. dr. hab. Witolda Molika