Czy Władysław Studnicki był świadomy ludobójczych planów 3 rzeszy wobec narodu polskiego? Chwała mu za to, że uratował życie wielu ludziom, ale generalną ideę sojuszu czy współpracy z 3 rzeszą uważam za całkowitą utopię oderwaną od wielkich planów Generalplan Ost, które zapewne były już projektowane o wiele wcześniej niż w 1941 roku.

Czy Władysław Studnicki był świadomy ludobójczych planów 3 rzeszy wobec narodu polskiego? Chwała mu za to, że uratował życie wielu ludziom, ale generalną ideę sojuszu czy współpracy z 3 rzeszą uważam za całkowitą utopię oderwaną od wielkich planów Generalplan Ost, które zapewne były już projektowane o wiele wcześniej niż w 1941 roku.

Studnicki prawdopodobnie już zawsze będzie budził skrajne emocje – przynajmniej wśród tych, którzy… dowiedzą się, że taka postać w ogóle istniała. Jedni chwalą go za tak ustawicznie obecny w jego myśli, a tak rzadki w naszym przypadku realizm polityczny. Drudzy nie mogą wybaczyć bezwarunkowego germanofilstwa (s. 22),który obudził w nim wręcz gotowość do okresowej rezygnacji z niepodległości na rzecz pogrążenia Rosji, której nieprzejednanym wrogiem pozostał do końca swych dni. Jeszcze inni (z Zychowiczem na czele),wybiórczo korzystając z jego dorobku, firmują nazwiskiem Studnickiego swoje własne prace dla zyskania rozgłosu. Mało kto zdaje sobie sprawę, że ten czołowy polski germanofil ukształtował w pewnej mierze stanowisko Piłsudskiego na temat polityki zagranicznej i odcisnął piętno na światopoglądzie Stanisława Mackiewicza.

Jedno wszakże pozostaje pewne – Studnicki całe życie pozostał wierny swoim przekonaniom, a w miarę upływu czasu przyszło mu coraz wyraźniej dostrzegać niewykonalność swojej koncepcji politycznej. Nie słuchały jego przestróg władze II RP, przekonane o woli mocarstw zachodnich obrony suwerenności Polski, choć w nakreślonym w broszurze Wobec nadchodzącej II wojny światowej (skonfiskowanej przez cenzurę) scenariuszu ze zdumiewającą precyzją przewidział przebieg tego konfliktu. Nie mógł tym bardziej znaleźć posłuchu wśród kierowników polityki III Rzeszy, których niestrudzenie błagał o zmianę polityki okupacyjnej na ziemiach polskich i ostrzegał przed widmem sowieckiego zagrożenia. Większość z nich nie traktowała go poważnie, ale dwukrotnie osadzony na Pawiaku cieszył się przywilejami, o jakich mógł jedynie marzyć przeciętny więzień. Po wielekroć wstawiał się za skazanymi przez Niemców, prosząc o ich uwolnienie, jakkolwiek te zabiegi przypłacił drugim, 14-miesięcznym pobytem w więzieniu.

Trafność przedwojennych analiz sytuacji geopolitycznej Polski wzmocniła jego popularność wśród potomnych. On sam żył wtedy nadzieją na uzyskanie wpływu na politykę państwa, czego jednak nie był w stanie osiągnąć. Przeszkodził mu w tym trudny do zaakceptowania styl bycia i bezkompromisowość, jako że niezgodność co do choćby drobnego punktu programu partii automatycznie przenosił na niezgodność co do całości. Studnicki należał do grona tych, którzy działalność polityczną postrzegali wyłącznie w kategoriach służby dla dobra państwa. Za nic miał bogactwa, luksus czy inne osobiste korzyści związane z polityką. Stale będzie wzbudzał kontrowersje, gdyż łączył w sobie sprzeczności niemożliwe do pogodzenia. Można się w wielu kwestiach z nim nie zgadzać, jednak bez względu na wszystko zasługuje na nasz szacunek. Bez względu na własne przekonania, zdecydowanie warto zapoznać się z jego dorobkiem.

ŁS

Studnicki prawdopodobnie już zawsze będzie budził skrajne emocje – przynajmniej wśród tych, którzy… dowiedzą się, że taka postać w ogóle istniała. Jedni chwalą go za tak ustawicznie obecny w jego myśli, a tak rzadki w naszym przypadku realizm polityczny. Drudzy nie mogą wybaczyć bezwarunkowego germanofilstwa (s. 22),który obudził w nim wręcz gotowość do okresowej...