Powiem wprost: to nie jest najlepsza książka na temat II wojny światowej. I mam na to argumenty, żeby nie rzecz: papiery. Zacznę właśnie od papieru i jakości wydania. Ogólnie rzecz ujmując do najlepszych nie należy. Najbardziej denerwujące są błędy w druku, co jakiś czas pojawia się bowiem sytuacja, że nie wydrukowano tej linijki tekstu, co trzeba. Utrudnia to bardzo lekturę. Do tego brak jakichkolwiek ilustracji, ilość tabel jest minimalna. A przecież do dziejów II wojny mamy mnóstwo danych statystycznych, czemu nie zostały w ten sposób przedstawione?! Dobrze chociaż, że na końcu znajduje się dość obszerne kalendarium wydarzeń wojennych. Pod względem informacji uzupełniających sam tekst praca prezentuje się jednak słabiutko.

Teraz coś na temat treści. Zacznę od tego, że w książce Grünberga zagadnienia polskie mają pewną przewagę nad tymi z dziejów powszechnych. Wydaje mi się, że w podręcznikowej - mimo iż przygotowanej dla czytelnika polskiego - pracy mającej ująć całość II wojny światowej proporcje te powinny być odwrotne. Odnoszę wrażenie, że osoby zainteresowane głównie historią powszechną lat 1939-1945 będą zawiedzione. Dotyczy to zwłaszcza pasjonatów wojny do Pacyfiku: starcia te zostały przez Autora zamieszczone na około 20 stronach! Rozumiem, że front japoński nie był w tej wojnie decydujący, ale to zdecydowanie za mało nawet dla mnie, osoby niezainteresowanej nadmiernie tymi wydarzeniami. Z europejskich frontów konfliktu stosunkowo najwięcej miejsca poświęcono frontowi wschodniemu, okres Blitzkriegu i późniejsze walki na Zachodzie i w Italii potraktowano dość marginalnie. Relatywnie dużo miejsca poświęcono sprawom dyplomacji i tworzeniu się wielkiej koalicji. Zagadnienia z dziedziny wojskowości właściwie nie są w tym podręczniku obecne. Jak już wspomniałem, dużo większą uwagę Autora skupiają losy okupowanej Polski oraz polityki rządu emigracyjnego. Naprawdę dużo miejsca poświęcono wszystkich frakcjom zbrojnego podziemia, zwłaszcza AK. Organizacje podziemne przedstawiono szczegółowo, z wyszczególnieniem personaliów i podziału organizacyjnego. Dotyczy to także działającej na ziemiach polskich partyzantki radzieckiej oraz komunistycznej.

Te zachwiane w mojej opinii proporcje tematyczne wynikają w dużej mierze z wykorzystanej literatury. Bibliografia obejmuje niemałą liczbę pozycji, choć gdy weźmie się pod uwagę mnogość publikacji dotyczących II wojny światowej, ilość tych wymienionych w bibliograficznym spisie mogłaby być większa. Dotyczy to zwłaszcza publikacji obcojęzycznych. Jest ich naprawdę mało, zdecydowanie zbyt mało jak na ich ilość i znaczenie! Nadto pojawia się jeszcze jedna kwestia: ostatnie 20 lat to ogromny przyrost literatury przedmiotu, czego oczywistym i nieuniknionym skutkiem jest pewna nieaktualność książki Grünberga. Badania wciąż posuwają się naprzód, pojawiają się nowe źródła. W takiej sytuacji lepiej sięgać po opracowania nowocześniejsze. "Czas wojny 1939-1945" mógłbym spokojnie polecić tylko osobom zainteresowanym losami Polski pod okupacją. Ci czytelnicy, których interesują główne fronty II wojny światowej powinni raczej sięgnąć do innych opracowań. Ale tych na szczęście nie brakuje.

Tomasz Babnis

Powiem wprost: to nie jest najlepsza książka na temat II wojny światowej. I mam na to argumenty, żeby nie rzecz: papiery. Zacznę właśnie od papieru i jakości wydania. Ogólnie rzecz ujmując do najlepszych nie należy. Najbardziej denerwujące są błędy w druku, co jakiś czas pojawia się bowiem sytuacja, że nie wydrukowano tej linijki tekstu, co trzeba. Utrudnia to bardzo...