"Hellenika", czyli sprawy Hellenów, dotyczy jak pisze sama autorka kilku wybranych przez nią zagadnień. Zawsze mam obawy jak czytam takie uwagi na wstępie, bo trochę zapowiada to pisanie o wszystkim i o niczym, co nie każdemu autorowi udaje się z gracją. Tym razem jednak mój niepokój okazał się niepotrzebny, bo "Hellenika" to świetna książka. Czym są więc owe sprawy Hellenów? To trudne pytanie, bo autorka podejmuje różne zagadnienia, od poezji, filozofii, polityki, edukacji, urbanistyki czy religii. Przewija się też tutaj wiele postaci od poetów jak Menander, bibliotekarz z Aleksandrii Kallimach, historyk Polibiusz i wielu innych filozofów, naukowców czy władców. Ale przede wszystkim "Hellenika" to przepiękna podróż po antycznej Grecji. Autorka zabiera nas na Kos, Rodos, do Aleksandrii, do Pergamonu czy najdalsze krańce antycznego świata - do Baktrii i Indii. Niby to nic trudnego zacytować starożytnego autora jak Pliniusz Starszy opisujący Kolosa Rodyjskiego, ale Świderkówna robi to w taki sposób, że czułem się jakbym naprawdę spacerował wśród świątyń i rzeźb. U niej, nawet najkrótsza inskrypcja, posąg, jakieś znalezisko jest pretekstem do zbudowania opowieści i namalowania krajobrazu. Jeśli chodzi o operowanie słowem to jest to naprawdę najwyższa półka literacka i niezapomniana lektura. Moje wydanie jest z 1974 roku, więc nic dziwnego, że niektóre kwestie dziś mogą budzić wątpliwości jak chociażby opisywane przez autorkę, a znajdujące się na terenie Afganistanu Ai Khanum. Pomimo upływu czasu, warto sięgnąć po tę książkę, bo jest po prostu napisana z niezwykłą lekkością i erudycją, a o takich pozycjach łatwo się nie zapomina.

"Hellenika", czyli sprawy Hellenów, dotyczy jak pisze sama autorka kilku wybranych przez nią zagadnień. Zawsze mam obawy jak czytam takie uwagi na wstępie, bo trochę zapowiada to pisanie o wszystkim i o niczym, co nie każdemu autorowi udaje się z gracją. Tym razem jednak mój niepokój okazał się niepotrzebny, bo "Hellenika" to świetna książka. Czym są więc owe sprawy...

Hellenika czyli "Sprawy Hellenów", to fascynująca podróż po świecie w okresie wyznaczonym pomiędzy śmiercią Aleksandra Wielkiego i podbojem Egiptu przez Oktawiana Augusta. Anna Świderkówna, której talent popularyzatorski śmiało można porównać do tego, który w swoich książkach prezentuje Aleksander Krawczuk, zabiera nas w odległe czasy, kiedy język grecki i wielka grecka kultura panowały niepodzielnie w całej ojkumene, czyli w zamieszkałym świecie. Książka przesycona jest informacjami z zakresu ówczesnej geografii, filozofii, filologii, a także poezji, sztuki oraz malarstwa. Poznajemy dzieje państw powstałych na gruzach imperium wielkiego Aleksandra, zwiedzamy dwory Kassandra, Lizymacha, Ptolemeusza, Seleukosa oraz ich następców. Jesteśmy w Atenach, na Rodos, Cyprze, w Aleksandrii, w dalekiej Baktrii i Sogdianie, w Pergamonie. Trafiamy wreszcie również w najdalsze rejony dzisiejszego Afganistanu, a nawet do Indii. Wszędzie tam zawędrowała kultura Hellenów, tworząc swoiste międzynarodowe dziedzictwo, którego szeroką panoramę, w doskonałym stylu zaprezentowała nam Autorka. Najciekawszą i najobszerniejszą partią książki jest ta, poświęcona Egiptowi Ptolemeuszów. Anna Świderkówna przybliża nam dzieje Muzeum i Biblioteki Aleksandryjskiej, nakreśla obraz współpracy królów Egiptu z zatrudnionymi przez nich wielkimi uczonymi, takimi jak Kallimach, Zenodot, Hipparch, Arystarch, czy też Eratostenes. Osiągnięcia tych ludzi na polu wielu nauk są doprawdy imponujące. Wywarły one również wielki wpływ na uczonych późniejszych wieków, żeby wspomnieć choćby o pracach z zakresu astronomii i ich oddziaływaniu na teorię Kopernika.
Hellenika to kawał znakomitej lektury. Absolutnie godna polecenia dla każdego, kto chciałby sobie uzupełnić swą wiedzę z okresu hellenizmu o dzieje tamtejszej kultury.

Hellenika czyli "Sprawy Hellenów", to fascynująca podróż po świecie w okresie wyznaczonym pomiędzy śmiercią Aleksandra Wielkiego i podbojem Egiptu przez Oktawiana Augusta. Anna Świderkówna, której talent popularyzatorski śmiało można porównać do tego, który w swoich książkach prezentuje Aleksander Krawczuk, zabiera nas w odległe czasy, kiedy język grecki i wielka grecka...

Najpierw powinna być "Hellada królów". Bo to taki polityczno-militarny zarys dziejów świata greckiego i okolic, na początku pod panowaniem Aleksandra Macedońskiego, potem zaś rozbity na coraz mniejsze państwa, wreszcie tereny zależne, głównie od Rzymu. I ten właśnie obszar, a także sąsiednie tereny, stanowią tło dla "Helleniki".
Znakomita badaczka dziejów starożytnych napisała "Hellenikę" już dawno, pierwsze wydanie pochodzi z 1974 r., należy więc się spodziewać, że część informacji wymaga zweryfikowania, bo przecież od tego czasu powstało wiele prac na ten temat. Niech więc recenzują książkę starożytnicy, a ja wyrażę swoje zdanie.
"Hellenika" to obraz o szerokiej perspektywie. Czytelnik może poznać zjawiska społeczne i gospodarcze, dziejące się na terenach "Hellady królów". Jeśli ktoś potraktuje "Hellenikę" jako drugą część powyższej pozycji, to zapewne się nie pomyli. Ale największy wkład jakościowy i główny wątek tej książki, to pokazanie zjawisk i dorobku kulturowego omawianego obszaru. Autorka przedstawiła bogaty zarys dziejów myśli, filozofii, literatury, sztuki, kultu religijnego, nawet życia codziennego ogromnych obszarów cywilizowanego świata w ciągu trzech mniej więcej stuleci - od śmierci Aleksandra do podboju rzymskiego, zwieńczonego panowaniem cezara Augusta. Egipt, Syria, Atiochia, Macedonia, Pergamon, nawet Baktria, dawna Wielka Grecja i oczywiście Macedonia i Grecja właściwa to tereny, które znalazły się na kartach opracowania. Wszystko solidnie udokumentowane, przedstawione z zachowaniem zasad publikacji naukowej, przypisami, a jednocześnie napisane przystępnym językiem w stylu pięknym, zachęcającym do lektury. To nie jest nudna praca naukowa, ale żywy wykład, momentami nawet emocjonalny. Czyta się dobrze, zapamiętuje się wiele, dowiaduje się czytelnik często rzeczy niespodziewanych (koturny w teatrze greckim nie pojawiły się w epoce klasycznej, V-IV w. BC, ale dopiero hellenistycznej, może nawet dopiero w II w. BC). Czytałem wydanie drugie z 1978 r. i tu mankamentem były zdjęcia na wkładkach, do których w tekście były liczne odwołania. Ale to rozumiem - takie były możliwości edytorskie i koncepcja serii w latach 70. To samo mogę napisać o, niestety, nie zawsze dobrej jakości fotografiach. Nie wpływa to jednak na wysoką ocenę pracy nieżyjącej już niestety Pani Profesor.

Najpierw powinna być "Hellada królów". Bo to taki polityczno-militarny zarys dziejów świata greckiego i okolic, na początku pod panowaniem Aleksandra Macedońskiego, potem zaś rozbity na coraz mniejsze państwa, wreszcie tereny zależne, głównie od Rzymu. I ten właśnie obszar, a także sąsiednie tereny, stanowią tło dla "Helleniki".
Znakomita badaczka dziejów starożytnych...

Anna Świderkówna należy do moich ulubionych autorek i z dużą radością wróciłem do "Hellenik", które po raz pierwszy czytałem jeszcze w liceum. Książka ta zgodnie ze swoim tytułem przedstawia panoramę epoki hellenistycznej. Ktoś mógłby postawić zarzut, że mamy tu do czynienia jedynie z wyborem zagadnień, czy z zarysem jedynie pewnych ważnych wątków, ale moim zdaniem Autorka obrała właściwą drogę prezentacji cywilizacji hellenistycznej. Zamiast pisać pobieżnie o wszystkim zdecydowała się napisać nieco dokładniej o pewnych wybranych tematach. Dzięki temu czytelnik może się zapoznać z niezwykle interesującymi, a nieraz zapomnianymi elementami mozaiki, jaką stanowiła kultura epoki hellenistycznej.

O czym więc konkretnie pisze Świderkówna na kartach tej pracy? Zacząć należy od tego, że bardzo ciekawie łączy wątki historyczne, filologiczne i archeologiczne. Niektóre rozdziały dotyczą poszczególnych miast (np. Aleksandrii, Kos, czy Rodos),inne mają za temat ważnych autorów tego okresu (np. Menandra, Kallimacha, czy Teokryta),a jeszcze inne mechanizmy i instytucje funkcjonujące w tym okresie (np. Museion aleksandryjskie, czy system edukacyjny oparty o gimnazjony). Tym, co bardzo lubię w pisarstwie Świderkówny jest fakt, że czasem podstawą dla snutej opowieści jest jakaś mało znana inskrypcja, czy fragment papirusu, które ukazują nam zwykłych ludzi żyjących w tym świecie, a nie tylko wielkich władców i wybitnych uczonych.

Bardzo ważne jest w tej książce to, że Autorka pokazuje, jak bardzo epoka hellenistyczna przypomina naszą współczesną. Dotyczy to nie tylko procesu specjalizacji, czy racjonalizmu kultury, ale i wielu drobnych spraw życia codziennego. Znaczące jest też to, że niejednokrotnie wspomniane są problemy niewolników i hellenistycznej biedoty stanowiącej w istocie fundament, na którym opierała się cała ta wspaniała cywilizacja. Lektura "Hellenik" pozostawia z pewnością czytelnika z pytaniem o siłę i słabość cywilizacji greckiej. Z jednej strony tak wykwintnej i tak ekspandującej na wschód (Autorka poświęca sporo miejsca dziejom Greków baktryjskich),z drugiej zaś tak słabej wewnętrznie i nieodpornej na ciosy zadawane przez Rzymian. Myślę, że w dużej mierze są to też pytania o naszą własną kulturę, która z hellenizmu - trochę nieświadomie - czerpie pełnymi garściami. Choćby dla uświadomienia sobie tego faktu warto zapoznać się z tą książką.

Tomasz Babnis

Anna Świderkówna należy do moich ulubionych autorek i z dużą radością wróciłem do "Hellenik", które po raz pierwszy czytałem jeszcze w liceum. Książka ta zgodnie ze swoim tytułem przedstawia panoramę epoki hellenistycznej. Ktoś mógłby postawić zarzut, że mamy tu do czynienia jedynie z wyborem zagadnień, czy z zarysem jedynie pewnych ważnych wątków, ale moim zdaniem Autorka...

Nie jest to Hellada Królów (ale, co zrozumiałe, arcydzieło może być tylko jedno). Książka oczywiście napisana fachowo - raz z większym, raz z mniejszym porywem. Czasem bardzo teoretyczna i nudna, a czasem wciągająca i przybliżająca "źródła" znanych nam poglądów czy przedmiotów... Przechodząc przez epokę końca hellenizmu, przybliżony zostaje nie tylko wątek Rzymu, ale i wschodnich krańców znanego ówcześnie świata, na którego kulturę, wierzenia czy architekturę Helleni też wpływali. Przy okazji, omawiania poszczególnych zagadnień, odwiedzamy poszczególne greckie ośrodki (Rodos czy Delos),co - przynajmniej mi - uprzyjemniało lekturę książki. Warto się z nią zmierzyć i przybliżyć sobie jeszcze bardziej historię, która wpłynęła na nasze obecne życie ;)

Nie jest to Hellada Królów (ale, co zrozumiałe, arcydzieło może być tylko jedno). Książka oczywiście napisana fachowo - raz z większym, raz z mniejszym porywem. Czasem bardzo teoretyczna i nudna, a czasem wciągająca i przybliżająca "źródła" znanych nam poglądów czy przedmiotów... Przechodząc przez epokę końca hellenizmu, przybliżony zostaje nie tylko wątek Rzymu, ale i...

Historyczne arcydzieło. Narracja poprowadzona jak w doskonałej powieści, a to wciąż dzieło naukowe.

Historyczne arcydzieło. Narracja poprowadzona jak w doskonałej powieści, a to wciąż dzieło naukowe.

Barwny przegląd kultury hellenistycznej. Pisany jest on płynnie, plastycznie i ciekawie.

Barwny przegląd kultury hellenistycznej. Pisany jest on płynnie, plastycznie i ciekawie.