Sława i chwała. Tom 1

Sława i chwała - Jarosław Iwaszkiewicz

Po Tadeuszu Konwickim Jarosław Iwaszkiewicz jest kolejnym polskim pisarzem, którego odkryłam będąc młodą staruszką. Sława i Chwała wbrew patetycznemu tytułowi to powieść o straconych złudzenia, upadku i niedoli. Przyznam, że niechętnie sięgam po polską literaturę, jak dla mnie jest w niej zbyt dużo puszenia się, pseudopatriotyzmu i patosu, bo brakuje mi u polskich pisarzy umiejętności opowiadania o rzeczach zwykłych, poczucia humoru tak, jak właśnie u Iwaszkiewicza czy Konwickiego.
Pewnej egzaltacji nie brakuje u Iwaszkiewicza, ale prowadzi on narracje w tak uroczy sposób i trywializuje te nasze polski górnolotne cechy, że czyta się tę powieść z prawdziwą przyjemnością. Cała rzecz zaczyna się w 1914 roku na Ukrainie, tuż przed wybuchem I Wojny Światowej, a kończy zaraz po zakończeniu II wojny światowej. Iwaszkiewicz tworzy swoich bohaterów nieco naiwnych i wyidealizowanych czy wręcz manierycznych. Mniejsza o to, bo tu istotniejszy jest ogólny zarys powieści, to co zmieniało się w mentalności bohaterów, na skutek nieprzyjaznych okoliczności i w jaki sposób dochodzili do swoich sukcesów, oraz czy i jak podnosili się z upadków. Czyli jest to opowieść o człowieku w znaczeniu fundamentalnym. W pewnym sensie to dekadencka powieść, chociaż nie w takim znaczeniu jaki widać to u Witkacego, ale jednak ideę fin de sicle czuć tu bardzo wyraźnie. Iwaszkiewicz również ociera się o sprawy bardzo istotne w narodowym znaczeniu, ale nie robi z nich wielkiej sprawy, ponieważ one dzieją się tu i teraz i można do nich odnosić się w sposób lekki, co pozwala tej hurra patriotyczniej bańce nieco spuścić z tonu. Sława i chwała to cztery tomy bardzo ciekawej powieści, aż wierzyć mi się nie chce, ze naprawdę dopiero teraz to odkryłam.

Sława i chwała - Jarosław Iwaszkiewicz

Po Tadeuszu Konwickim Jarosław Iwaszkiewicz jest kolejnym polskim pisarzem, którego odkryłam będąc młodą staruszką. Sława i Chwała wbrew patetycznemu tytułowi to powieść o straconych złudzenia, upadku i niedoli. Przyznam, że niechętnie sięgam po polską literaturę, jak dla mnie jest w niej zbyt dużo puszenia się, pseudopatriotyzmu i...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Śmiało mogę powiedzieć, że jest to książka mojego życia. Czytałam ją w latach 90-tych, ale mogę otworzyć na którejkolwiek stronie i mam ciągłość historii. A ta jest długa i zmienna, jak płynąca rzeka.
Można tę powieść odczytywać jak epopeję - dzieje narodu i społeczeństwa w przełomowych momentach historycznych. Powieść obejmuje lata 1914-1947 i zaczyna się od momentu upadku warstwy ziemiańskiej, w tym wypadku polskiego ziemiaństwa na Ukrainie (rodziny Myszyńskich, Royskich, Szyllerów). Schyłek wpływów ziemiaństwa, wojna i rewolucja w Rosji pociagają za sobą wzrost znaczenia mieszczaństwa, robotników i chłopów, którzy potrafią sobie radzić materialnie (cukiernik Gołąbek z aspiracjami, pochodzący z rodziny chłopskiej), awansować społecznie i robić karierę (Spychała - syn robotnika kolejowego, "ubogi korepetytor z Galicji, którego na ukraińskich dworach nie zawsze przedstawiają gościom", czy Hania, córka stróża, która staje się śpiewaczką w podrzędnym szantanie, a później wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych i staje się milionerką poprzez małżeństwa z bogatymi starcami). Są i artyści, którzy radzą sobie różnie - próbują ratować życie i karierę uciekając za morze (Elżbieta Szyller), jej brat Edgar (niezbyt popularny kompozytor, który próbuje sobie radzić z zawieruchą "przez eliminację" - myśli tylko o swojej muzyce, sztuce, filozofuje... czy w końcu Ariadna Tarło, córka komisarza policji z Odessy, najpierw nieco egzaltowana panna z towarzystwa deklamująca Błoka, potem, w Paryżu, nieszczęśliwa projektantka dekoracji i kostiumów, popełniająca w końcu samobójstwo w odmętach Sekwany. Tych postaci z różnych warstw społecznych jest bardzo wiele, ale każda z nich jest ciekawa, charakterystyczna, nieoczywista, a najbardziej interesująca jest obserwacja postaci, z tego kim była w początkach powieści i kim się stała przy jej końcu.
Powieść można odczytywać także jako sagę rodzinną, która przedstawia losy kilku rodzin ziemiańskich i powiązanych z nimi bohaterów.
Rodzina Myszyńskich - nieco skapcaniali hrabiowie z Mańkówki, której znaczącymi bohaterami w powieści są Janusz Myszyński (skromny, sympatyczny chłopak, nie afiszujący się szlacheckością, chętny do włączania się w zrywy niepodległościowe w Polsce i Hiszpanii, skończy zastrzelony przez hitlerowców w swoim dworku w Komorowie) czy Maria księżna Bilińska (wdowa po zabitym w czasie rozruchów na Ukrainie księciu Bilińskim, "wielka dama", której salutują żołnierze przy odjeździe, a właściwie ucieczce do Warszawy, ale która przeżywa fascynację cwanym panem Spychałą, widzącym w niej swoją szansę na jeszcze większy awans społeczny). Rodzina Royskich z Moliniec - matka, dwóch synów i "wielki nieobecny" pan Royski. Synowie Royskich to wyraziste charaktery: Józio, szlachetny, romantyczny chłopak, angażujący się razem z Januszem Myszyńskim w akcje wojskowe, niestety ginie pod Kaniowem. Walerek - największa czarna owca powieści - z niegrzecznego, marudnego nastolatka, wyrasta na wyrachowanego wojskowego, antysemitę, w końcu kolaboranta - ginie w czasie II wojny światowej zabity przez partyzantów. Hrabina Royska uosabia kobiety, które wiele musiały przeżyć w trakcie burz historii: traci dom, męża, synów, siostrę, ale jednocześnie jest pracowita i zaradna, odzyskuje gospodarstwo sadownicze ojca i pracuje fizycznie przy zbiorach, a tuż po wojnie, już jako staruszka, pracuje w fabryce jedwabiu w Milanówku.
W końcu, powieść może być "epopeją" każdego bohatera z osobna - ukazuje przeżycia uwikłanych w historię ludzi, którzy muszą jakoś znaleźć się w nowych czasach i mają na to różne strategie. Jedni przeżywają aż do końca powieści, inni giną przedwcześnie; rośnie nowe pokolenie, w tym pokolenie "kolumbów" rocznik 1920 (Andrzej Gołąbek, powstaniec warszawski); w tym pokoleniu byli też synowie i wnukowie ziemian, który mieli trochę więcej szczęścia, bo przeżyli, również dzięki zaradności i koligacjom rodzinnym (Alo Biliński, syn księżnej Marii, w czasie wojny żołnierz armii Andersa, w 1947 roku wrócił jednak do Polski i zamieszkał w majątku wuja Janusza Myszyńskiego).
Każdy może wyciągnąć z tej powieści-rzeki jakieś swoje smaczki, cytaty, inspiracje. Mi do tej pory siedzi w głowie wiersz Aleksandra Błoka, recytowany po rosyjsku przez Ariadnę w trakcie błogich, odeskich nocy, dla całego ziemiańsko-artystycznego towarzystwa, jeszcze nie przeczuwającego nadchodzącej katastrofy:
"W lenistwie florentyńskiego żaru
jesteś jeszcze biedniejszy
w uczucia.
Milczą cerkiewne mury,
Kwiaty nieradośnie kwitną.
Chroń resztki uczucia.
Chroń chociaż twórcze kłamstwo.
Tylko w lekkiej łódeczce sztuki
umkniesz od nudy świata."

Śmiało mogę powiedzieć, że jest to książka mojego życia. Czytałam ją w latach 90-tych, ale mogę otworzyć na którejkolwiek stronie i mam ciągłość historii. A ta jest długa i zmienna, jak płynąca rzeka.
Można tę powieść odczytywać jak epopeję - dzieje narodu i społeczeństwa w przełomowych momentach historycznych. Powieść obejmuje lata 1914-1947 i zaczyna się od momentu upadku...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

To jedna z tych lektur młodości, które rozbudzają pragnienia i przemieniają spojrzenie, rozumienie. Delikatnie ujmują Czytelnika i wrzucają w swój świat. Po wszystkim zostawiają Czytelnika innym niż był przed lekturą.

To jedna z tych lektur młodości, które rozbudzają pragnienia i przemieniają spojrzenie, rozumienie. Delikatnie ujmują Czytelnika i wrzucają w swój świat. Po wszystkim zostawiają Czytelnika innym niż był przed lekturą.

Pokaż mimo to

Przeczytałam już ją 3 lub 4 razy. Zdecydowanie moja ulubiona książka, podoba mi się w niej dosłownie wszystko.

Przeczytałam już ją 3 lub 4 razy. Zdecydowanie moja ulubiona książka, podoba mi się w niej dosłownie wszystko.

Pokaż mimo to

http://zacofany-w-lekturze.pl/2019/06/kazde-pokolenie-wznosi-sie-jak-fala-jaroslaw-iwaszkiewicz-slawa-i-chwala.html

http://zacofany-w-lekturze.pl/2019/06/kazde-pokolenie-wznosi-sie-jak-fala-jaroslaw-iwaszkiewicz-slawa-i-chwala.html

Pokaż mimo to

Dzieło rewelacyjne. Niezwykle ambitna panorama, szkoda że wpływ (auto)cenzury jest tak duży.

Dzieło rewelacyjne. Niezwykle ambitna panorama, szkoda że wpływ (auto)cenzury jest tak duży.

Pokaż mimo to

Minus jedna gwiazdka za uporczywe, nagminne, wręcz nadaktywne propagowanie sytuacji homosekualnych w powieści. To jedynie mnie raziło (jaki tam ze mnie homofob?), iż pan Jarosław notorycznie umieszczął męskich bohaterów w intymnych relacjach. Całowali się, przytulali pod kołdrą, nadzy spędzali noce na rozmowach itp. Skoro autor, w czasach młodości, kiedy to kształtowało się jego życie erotyczne, miał do czynienia z takimi zdarzeniami, nie powinien ich tak czesto opisywać w książce, którą przeczyta miliony osób, prawda? Czy zbyt niepoprawnie to napisałem? Kto chce, może mnie za to skrytykować.
Po za tym, "Sława i chwała" jest cudowną powieścią, barwną, ciekawą, rozgadaną, autobiograficną poniekąd, legendarną. Rzekłem

Minus jedna gwiazdka za uporczywe, nagminne, wręcz nadaktywne propagowanie sytuacji homosekualnych w powieści. To jedynie mnie raziło (jaki tam ze mnie homofob?), iż pan Jarosław notorycznie umieszczął męskich bohaterów w intymnych relacjach. Całowali się, przytulali pod kołdrą, nadzy spędzali noce na rozmowach itp. Skoro autor, w czasach młodości, kiedy to kształtowało się...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Sławę i chwałę miałam na półce ładnych parę lat, ale dopiero niedawno zdecydowałam się po nią sięgnąć. Być może przerażała mnie jej objętość, a może styl Iwaszkiewicza, który do łatwych nie należy. W końcu przeczytałam i moja opinia jest bardziej na tak, niż na nie, chociaż nadal uważam, że to dziwna książka.
To, co rzucało się w oczy, to opisy męskich postaci, które były bardziej dopracowane niż kobiece. Im też autor poświęcił więcej czasu i sympatii. Mężczyźni pozostali tutaj przystojni, a kobiety tyły i brzydły na starość. To oczywiście duże uogólnienie, ale tak to odczułam.
Wszyscy bohaterowie byli bardzo neurotyczni, a najbardziej już chyba Janusz. Jego przemyślenia były naprawdę nużące, ale na tym właśnie polega specyfika Iwaszkiewicza. Niemniej jednak książka wciągnęła mnie na tyle, że musiałam doczytać ją do końca.
Polecam, ale do jej przeczytania potrzebny jest wypoczęty umysł.

Sławę i chwałę miałam na półce ładnych parę lat, ale dopiero niedawno zdecydowałam się po nią sięgnąć. Być może przerażała mnie jej objętość, a może styl Iwaszkiewicza, który do łatwych nie należy. W końcu przeczytałam i moja opinia jest bardziej na tak, niż na nie, chociaż nadal uważam, że to dziwna książka.
To, co rzucało się w oczy, to opisy męskich postaci, które były...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książkę przeczytałem zupełnie przypadkowo .Robiąc porządki na strychu znalazłem te 3 tomy wydane przez Czytelnika w roku 1978.Moja mama dostała tą książkę od kogoś na prezent i nigdy jej nie przeczytała. Książka mimo 40 lat była jak prosto z księgarni ,tylko kartki nieco zżółkłe. Otworzyłem na chybił trafił ,zacząłem czytać i mnie wciągało. Ktoś kiedyś powiedział o Iwaszkiewiczu,że wypełnił istotną lukę w 19 wiecznej polskiej literaturze. I to jest prawda!.Sława i chwała to typowy relikt 19 wiecznego stylu ,który charakteryzował się przydługimi opisami i rozwlekłym stylem. Jednak ma w sobie coś wciągającego. Przede wszystkim napisana jest piękną ,literacką polszczyzną. Naprawdę piękną nawet w sensie estetycznym.Tworzy świat, który wciąga czytelnika ,wsysa do środka, przenosi w czasie. Drażniące były dla mnie te homoseksualne wątki i opisy ,nawet bardziej w sensie nie naturalności zachowania bohaterów niż orientacji sexualnej. Żaden facet,nawet gay ,nigdy nie będzie kobietą,jak to opisywał autor ;).Wiele wątków zapadało w pamięć i były bardzo przejmujące np.wątki wojenne czy sceny z powstania warszawskiego.Wiele opisów ,wciąz aktualnych ,oceniających bardzo trafnie polskość,Polskę,nasze cechy narodowe. Nie chcę tu opisywać treści ksiązki, bo jest zbyt obszerna i wielowątkowa. Czytając ją cały czas błąkała mi się w głowie taka reflekcja,że gdyby Iwaszkiewicz nie był takim oportunistą, takim kunktatorem ,gdyby nie miał w głowie cenzora, gdyby Sławe i Chwałę napisał dla potomności ,a nie wydania jej w komunistycznym wydawnictwie, gdzie cenzor nudził się przy czytaniu,bo pisarz odwalił robotę za niego ,gdyby napisał prawdę o wojnie bolszewickiej 1920,o tym czym był naprawdę komunizm i bolszewicy ,co ZSSR robiło z Polakami w latach 1939-1945 powstałaby powieść wybitna ,murowany kandydat na Nobla. Niestety Iwaszkiewicz wybrał doczesną sławę pieszczocha władz PRL ,a nie los Pasternaka czy Sołżenicyna .Umarł w „sławie i chwale” /signum temporis/ ,a wraz z nim cała jego twórczość. Kto dziś czyta Iwaszkiewicza?Kto dziś by w ogóle kupił jego ksiązki ? Oceniając Sławę i Chwałę na tym portalu zdaję sobie sprawę, że nikt tego nie przeczyta po mojej recenzji. To nie literatura na dzisiejsze czasy .Można wyrazić tylko refleksje odnoście samej osoby Iwaszkiewicza, który dostał od Pana Boga talent pisania,a go rozmienił na drobne przyjemności PRLowskiego pieszczocha władz i laureata nagrody leninowskiej. Może Iwaszkiewicz żył nie w tych czasach co powiniem,nie w tym kraju ,może gdyby urodził się Francuzem czy Włochem tworzyłby wybitne dzieła bez tego „polskiego przekleństwa historii”.

Książkę przeczytałem zupełnie przypadkowo .Robiąc porządki na strychu znalazłem te 3 tomy wydane przez Czytelnika w roku 1978.Moja mama dostała tą książkę od kogoś na prezent i nigdy jej nie przeczytała. Książka mimo 40 lat była jak prosto z księgarni ,tylko kartki nieco zżółkłe. Otworzyłem na chybił trafił ,zacząłem czytać i mnie wciągało. Ktoś kiedyś powiedział o...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Doskonała

Doskonała

Pokaż mimo to