Pierwsze niepokoje

Książka Waltera przede wszystkim zaskakuje formą. Autor zrezygnował całkowicie z fabuły, stawiając na mozaikową fragmentaryczność; w sposób symultaniczny, przeplatany i ciągły, pojawiają się krótkie teksty o charakterze politycznych ulotek, paragrafów ordynacji wyborczej, fragmentów kroniki kryminalnej, wypisów z historii Szwajcarii, podręczników wojskowych, notowań na giełdzie, fragmentów konstytucji, artykułów prasowych, list przebojów, historii firmy Alpha, będącej głównym przedstawicielem przemysłu. Z tych wycinków Walter tworzy zwarta i logiczną całość. ów werbalny collage opowiada o współczesnym państwie kapitalistycznym (na przykładzie Szwajcarii, ale pod płaszczykiem wymyślonego miasta). Ujawniają się narodowościowe konflikty rdzennych niemieckojęzycznych Szwajcarów i ludności przybyłej z innych krajów. Czyni to książkę Waltera w dzisiejszych czasach niezwykle aktualną. Podkreślana jest w kilku miejscach książki 750-letnia tradycja szwajcarskiej demokracji, najstarszej na świecie, a fragmenty historyczne mówią o kształtowaniu się w warunkach tej demokracji proporcji narodowościowych formowanych z ludów wędrownych przybyłych na tereny dzisiejszego wyimaginowanego miasta Jammers, co sugeruje jasno, że wszyscy byli wcześniej przybyszami. To istotna prawda w świetle wydarzeń nakreślonych w książce (nosi ona podtytuł "Szkic"). Pomimo tak luźnej i afabularnej formy, książka Waltera posiada swój rytm oraz oś czasową, jest nią mianowicie okres pięciu tygodni poprzedzających wybory w Jammers (od 30 kwietnia do 6 czerwca, a chodzi najprawdopodobniej o rok 1971, ponieważ na liście najlepiej sprzedających się płyt jest na pierwszym miejscu wydany w lutym tego roku album "Solisbury" grupy Uriah Heep). Walter nie pokazuje demokracji w najkorzystniejszym świetle, a raczej próbuje udowodnić, że demokracja nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów, nie jest systemem idealnym. "Pierwsze niepokoje" nie chcą jednak występować przeciw demokracji, chcą ją naświetlić, przez co można ją potem ulepszyć. Społeczeństwo szwajcarskie nie chce słyszeć w książce Waltera kolejnych wiadomości o walkach w Belfaście, samo nie będąc świadomym narastających we własnym domu napięć. Na te napięcia Walter pragnie zwrócić uwagę. Ostrzega przed ich konsekwencjami, przed możliwością wymknięcia się ich spod kontroli, przed ich zaognieniem, przed zlekceważeniem. Napisana 49 lat temu książka dzisiaj jawi się bardziej aktualną niż pół wieku temu.

Książka Waltera przede wszystkim zaskakuje formą. Autor zrezygnował całkowicie z fabuły, stawiając na mozaikową fragmentaryczność; w sposób symultaniczny, przeplatany i ciągły, pojawiają się krótkie teksty o charakterze politycznych ulotek, paragrafów ordynacji wyborczej, fragmentów kroniki kryminalnej, wypisów z historii Szwajcarii, podręczników wojskowych, notowań na...

Książka Waltera z pewnością ciekawe i oryginalne doświadczenie czytelnicze, jednak ciężko jest je jednoznacznie polecić komukolwiek do lektury. Chodzi o to, że to dość odważny eksperyment narracyjny - w mozaice niepowiązanych z sobą akapitów, autor opowiada o napięciach społecznych w pewnym fikcyjnym szwajcarskim mieście, narastających wraz ze zbliżaniem się lokalnych wyborów. Nie ma tu pojedynczego bohatera, wydarzenia tylko w sporym przybliżeniu układają się w ciąg, książka jest w sporej mierze zmyślonym dokumentem. Zmyślonym dokumentem z szalenie trafnymi i rozległymi spostrzeżeniami.

Książka Waltera z pewnością ciekawe i oryginalne doświadczenie czytelnicze, jednak ciężko jest je jednoznacznie polecić komukolwiek do lektury. Chodzi o to, że to dość odważny eksperyment narracyjny - w mozaice niepowiązanych z sobą akapitów, autor opowiada o napięciach społecznych w pewnym fikcyjnym szwajcarskim mieście, narastających wraz ze zbliżaniem się lokalnych...

Myślałem, że będzie źle, a tymczasem jest dobrze. Nie to, że nie było nudno, owszem, nie ma tutaj fabuły ani akcji misternie skleconej, ale jest forma i treść, która uruchomić może ciekawe przemyślenia. Walter próbuje ułożyć mozaikę ówczesnego szwajcarskiego społeczeństwa z elementów rzeczywistości zaczerpniętych z dokumentów, gazet, konstytucji, obrachunków, list przebojów itp, a nawet fragmentu Biblii i oczywiście swojej fikcji.

Czytając niektóre fragmenty, można się pokusić o paralelę do naszych współczesnych problemów(parę razy natknąłem się na frazy, które bliskością i aktualnością do mnie przemawiały ku memu niezmiernemu zdziwieniu).Także tego, zaserwuję jeden fragment:

" Jednostka, która boi się odpowiedzialności i ciężaru prawdziwej indywidualności, szuka ucieczki w warunki ograniczające ludzką wolność i znajduje spokój w identyfikacji z irracjonalnymi mocami, nadającymi się właśnie do tej funkcji, ponieważ są "zesłane przez los", "naturalne", "zgodne z wolą Bożą" i nie dają się kierować ludzkim wysiłkiem, racjonalnymi aktami woli. Wszystkim formom autorytatywnego myślenia wspólne jest przeświadczenie, że o życiu decydują moce znajdujące się poza zasięgiem ludzkiego rozumu i działania. Możliwość szczęścia sprowadza się tym samym do podania się tym mocom... " - I tak dalej.

Tutaj można odesłać do "Ucieczki od wolności" Fromma. Nie żebym był przeciwko jakimkolwiek formom religijności, raczej wyznaję pogląd, że irracjonalność występuje w każdym z nas, jednak nasilenie jej przekraczające krytyczny poziom, może się skończyć katastrofalnie dla tych, którzy obok żyją.

Lekturka do polecenia, jako osobliwość czytelnicza, w przypadku, gdyby ktoś później chciał poczuć tęsknotę za klasyczną powieścią.

Myślałem, że będzie źle, a tymczasem jest dobrze. Nie to, że nie było nudno, owszem, nie ma tutaj fabuły ani akcji misternie skleconej, ale jest forma i treść, która uruchomić może ciekawe przemyślenia. Walter próbuje ułożyć mozaikę ówczesnego szwajcarskiego społeczeństwa z elementów rzeczywistości zaczerpniętych z dokumentów, gazet, konstytucji, obrachunków, list przebojów...