Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji

Reportaż historyczny, dość wciągący, o galicyjskiej emigracji z przełomu XIX i XX wieku do Stanów Zjednoczonych. Zainteresowanie Autora skupia się wokól głównych miejsc "przeładunkowych"- Oświęcimia i Hamburga. Czyta się sprawnie.

Reportaż historyczny, dość wciągący, o galicyjskiej emigracji z przełomu XIX i XX wieku do Stanów Zjednoczonych. Zainteresowanie Autora skupia się wokól głównych miejsc "przeładunkowych"- Oświęcimia i Hamburga. Czyta się sprawnie.

Pokaż mimo to

Polecam.

Polecam.

Pokaż mimo to

Książka przedstawia bardzo ciekawe podejście do tematu emigracji do Ameryki, która dotyczyła wielu mieszkańców regionu Europy Środkowo-Wschodniej końca XIX wieku. Autor, poza wspomnieniem wielu prywatnych historii, starannie opisał cały proces organizacji wyjazdów i cały ogromny biznes za nim stojący.

Książka przedstawia bardzo ciekawe podejście do tematu emigracji do Ameryki, która dotyczyła wielu mieszkańców regionu Europy Środkowo-Wschodniej końca XIX wieku. Autor, poza wspomnieniem wielu prywatnych historii, starannie opisał cały proces organizacji wyjazdów i cały ogromny biznes za nim stojący.

Pokaż mimo to

„Cesarz Ameryki” to ta książka, po którą sięgnąłem pod wpływem „Pustego lasu” Moniki Sznajderman i wędrówek przez puste doliny Beskidu Niskiego. Temat bardzo mnie zafascynował, ze względu na odniesienia do emigracji w ogóle, również współcześnie z terenów Małopolski i Podkarpacia, a więc niegdysiejszej części Galicji. Szczególnie kiedy uczynimy pewną parla.. pare… paralelę do emigracji u schyłkowego czasu PRL, lub wczesnych lat ’90.
Książka po raz wtóry rozlicza się z mitem Galicji, czyli tą częścią Polski z czasów zaborów, która miała się, w świadomości współczesnego społeczeństwa, najlepiej z pośród wszystkich terenów rozbiorowych. Otóż jak przedstawia to autor, wcale tak nie było, a Galicja i Londomeria to mocno zacofana i słabo gospodarczo zorganizowana prowincja Cesarstwa Austriackiego, z której u schyłku XIXw. Zaczęła się wielka „ucieczka ludów” w poszukiwaniu lepszego życia - kolokwialnie mówiąc. „Cesarz Ameryki” to także niezwykły opis zorganizowanej przestępczości sprzed ponad stu lat. Handel żywym towarem, przemyt, porachunki, rozboje, opłacani urzędnicy, służby różnego rodzaju… namacalny przykład na to, że historia kołem się toczy, a każde kolejne pokolenia jedynie powtarzają/odtwarzają te same sytuacje w zmieniającym się jedynie ekosystemie. Wyobrażam sobie niezły serial Netflixa na kanwie wydarzeń przedstawionych przez Martina Pollack’a. Proces emigracyjny w Wadowicach z lat 1889-1890 z którego właściwie nie wynikło nic, a główni aktorzy otrzymali jakieś śmieszne wyroki. I oczywiście całe spektrum poszkodowanych czyli emigrantów, niektóre kuriozalne wręcz historie ludzi siłą wysłanych do Ameryki, wbrew swej woli.
Prymitywne metody mamienia ludzi do emigracji, sztuczki z telefonem/dzwoniącym budzikiem, do tytułowego „Cesarza Ameryki”, czy wmawianie biednym ofiarom agentów emigracyjnych, że za wielkim morzem dla ludzi pracują małpy. To wszystko ukazuje nam na jakim poziomie intelektualnym znajdowała się ówczesna emigrująca ludność terenów Galicji. Oczywiście w tych najskrajniejszych przypadkach.

„Cesarz Ameryki” to ta książka, po którą sięgnąłem pod wpływem „Pustego lasu” Moniki Sznajderman i wędrówek przez puste doliny Beskidu Niskiego. Temat bardzo mnie zafascynował, ze względu na odniesienia do emigracji w ogóle, również współcześnie z terenów Małopolski i Podkarpacia, a więc niegdysiejszej części Galicji. Szczególnie kiedy uczynimy pewną parla.. pare… paralelę...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Mam z tą książką problem. Dobrze się ją czyta, wydaje się nieźle udokumentowana, ale jednak... coś zgrzyta, a zgrzytnęło mi np. to, co autor pisze o "brazylijskiej gorączce". Nie tylko w kwestii samej "gorączki" wyjazdowej, ale także rzekomej roli Adolf Dygasińskiego, jako jednej z osób, która dotarła do prawdy i sedna tej całej hucpy, która zamieniła nieszczęsnym emigrantom z Galicji jedną niewolę i nędzę w drugą... Tymczasem Tomasz Pindel w swojej książce "Za horyzont" pokazuje jak było naprawdę. Warto sprawdzić.
I niestety, ale to w moim przekonaniu rzutuje na ocenę "Cesarza". Niestety - pisząc książkę, która dotyka tak trudnego tematu, bolesnego i zarazem aktualnego w XXI w. trzeba zachować krytycyzm wobec źródeł, na podstawie, których pisze się własny tekst.

Mam z tą książką problem. Dobrze się ją czyta, wydaje się nieźle udokumentowana, ale jednak... coś zgrzyta, a zgrzytnęło mi np. to, co autor pisze o "brazylijskiej gorączce". Nie tylko w kwestii samej "gorączki" wyjazdowej, ale także rzekomej roli Adolf Dygasińskiego, jako jednej z osób, która dotarła do prawdy i sedna tej całej hucpy, która zamieniła nieszczęsnym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Martin Pollack jest dziennikarzem i tłumaczem, który zajął się tematyka polską w młodości, trochę za sprawą swojego urodzenia (w rodzinie o nazistowskich poglądach) i związanego z tym buntu. Sądząc po Jego wypowiedziach ("Tropiciel złych historii") to jest to temat, który stanowi dla Niego niewyczerpane źródło inspiracji.

Cesarz Ameryki to książka opowiadająca o wielkiej migracji ludności galicyjskiej na przełomie wieku XIX i XX. Autor podszedł do tematu od strony reporterskiej i rzetelnie wykonał pracę, którą oparł na analizie źródeł z czasów, w których się to działo.
Społeczeństwo Galicji było społeczeństwem chłopskim, bardzo słabo wykształconym, w większości niepiśmiennym i biednym, dlatego było łatwo nim manipulować. W książce widzimy wycinek skomplikowanej, XIX wiecznej rzeczywistości. Wykorzystywanie naiwności ludzkiej, brak wiedzy i środków do jej zdobycia, bieda, leżą u podstaw nie tylko tamtej, ale też dzisiejszych migracji. Pod tym względem, niestety, nic się nie zmieniło. Ta książka bardzo dobrze to ukazuje i niektóre historie tu opowiedziane, robią wstrząsające wrażenie.
Bardzo ciekawie zrelacjonowany jest też proces, który udało się wytoczyć mafii zajmującej się organizacją wyjazdów do Ameryki. Dzięki sięgnięciu do ówczesnej prasy Autor kreśli realia i przytacza mnóstwo szczegółów z życia codziennego Galicji. To wielki plus tego reportażu, chociaż czasem te szczegóły przytłaczają całość narracji i rozmywają siłę przekazu.
Obala też trochę mit tej Galicji, która na terenach polskich była uznawana za najlżejszy zabór, a Cesarz Franciszek jawił się jako postać ze Szwejka. Być może skrajne zaniedbanie i nędza nie pozwoliły tym ludziom na żadne protesty i powstania, poza tym skomplikowane stosunki etniczne miały tutaj wielkie znaczenie.
Niestety wielki minus to brak bibliografii, przypisów i podpisów do zdjęć. Gdybym nie przeczytała wcześniej książki-wywiadu z Pollackiem, to nie wiem, czy bym mu uwierzyła. On wykonał taki ogrom pracy ze źródłami i ich nie ujawnił? To jest bardzo dziwne i może czynić tą książkę niewiarygodną, niestety. Zdjęcia też nie mają źródeł, opisów ani autorów. Nie spotkałam się jeszcze z takim podejściem. Nawet, jeśli nie wiadomo, kto zrobił zdjęcie, to może warto jednak to zaznaczyć?

Podsumowując, książka jest bardzo wartościowa, wnosząca dużo informacji na temat ogromnej migracji i realiów życia w Galicji, warto ją przeczytać, jednak brak informacji o źródłach nie pozwala mi jej ocenić wyżej.

Martin Pollack jest dziennikarzem i tłumaczem, który zajął się tematyka polską w młodości, trochę za sprawą swojego urodzenia (w rodzinie o nazistowskich poglądach) i związanego z tym buntu. Sądząc po Jego wypowiedziach ("Tropiciel złych historii") to jest to temat, który stanowi dla Niego niewyczerpane źródło inspiracji.

Cesarz Ameryki to książka opowiadająca o wielkiej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Reportaż o wielkiej fali emigracji z Galicji do Ameryki.
Paweł Smoleński pisze na okładce, że „cechą dobrego reportażu jest to, że po przeczytaniu kilku akapitów warto zamknąć oczy i wyobrazić sobie, o czym pisze autor. Reportaż genialny ma to do siebie, że obrazy wypływają z pojedynczych słów i ze zdań, są ukryte między akapitami; nie tylko czytamy, ale też widzimy, czujemy, dotykamy, wąchamy. Martin Pollack napisał reportaż fantastyczny”. I faktycznie nie sposób nie zgodzić się z tymi słowami. To naprawdę dobry reportaż przybliżający czytelnikowi temat dosyć znany, ale bardzo ogólnikowo. Tu dostajemy opowieść, dzięki której widzimy jak to wszystko się odbywało. Autor opowiada o młodych mężczyznach i dorastających chłopcach, którzy za wszelką cenę chcą opuścić swoje ubogie wsie i wypłynąć za ocean, do krainy „gdzie złoto leży na ulicy, wystarczy się tylko po nie schylić”. Pokazuje nam jak działał cały proceder, który organizował takie wyjazdy. Widzimy jak dobrze zorganizowani byli agenci emigracyjni, którzy nie tylko sprzedawali chłopom bilety, pomagali dostać się na statek płynący do USA, ale jak też oszukańczy to był proceder. Do jakich sztuczek i manewrów posuwali się agencji, jak duża to była sieć przedsiębiorczo-przestępcza.
Upragniona Ameryka okazuje się, inna niż miała być – mężczyźni po znalezieniu się w Ameryce zostają pozostawieni sami sobie, najczęściej znajdują pracę w fabrykach, gdzie praca jest długa, bardzo ciężka i mało płatna. Co prawda oni, chłopi z galicyjskich wsi pracy się nie boją, ale wszystko tu wygląda inaczej niż miało wyglądać.
Oprócz agencji, w których działają zwykle mężczyźni są też kobiety, które w małych wioskach wyszukują naiwne, młode dziewczyny, obiecują im pracę jako opiekunek dla dzieci, kelnerek, a w rzeczywistości z zimną krwią kierują ich do burdeli. Handel żywym towarem kwitł w najlepsze…
Dowiadujemy się jakimi określeniami handlarze kobietami się posługują, kiedy dobijają targu – i tak są to: „srebrne łyżki”, „bele jedwabiu”, „dywany ze Smyrny” (o tych ładniejszych dziewczynach). Te mniej ładne nazywane są „mąką”. Czasem posługują się kodem, które wiąże dziewczynę z jej pochodzeniem, np. „kilka beczek węgierskiego wina” ( o Węgierkach, Chorwatkach), „kartofle” (o Rosjankach).
Kobiety wysyłane są do domów publicznych w Indiach, Egipcie, Argentynie.
Ta książka to opowieść o emigracji, ale w równym stopniu o ubóstwie. Bo to bieda pcha ludzi w ręce agentów emigracyjnych, handlarzy żywym towarem. To bieda zmusza ich do wyjazdu za ocean.
Autor pokazuje też proceder „fabrykantek aniołków”. Biedne żydowskie dziewczyny rodzą dzieci, a następnie oddają je za pieniądze „opiekunkom”, które głodzą je na śmierć lub jeśli to nie pomaga wystawiają na mróz, aż dzieci umrą. Wyobraźmy sobie poziom ubóstwa, który może zmusić kobiety do zrobienia czegoś takiego swoim dzieciom.
W książce znajdziemy wiele więcej, np. słynny wielki oświęcimski proces agentów emigracyjnych, emigrację do Brazylii, (tam życie ludzi jest jeszcze cięższe niż w galicyjskich wioskach), fale głodu, które zabijały Galicję i wiele innych zjawisk. Warto przeczytać, warto dowiedzieć się jaki los dotykał tych, którzy odważyli się wypłynąć za wielką wodę w poszukiwaniu lepszego życia. Jedni zostali w USA na stałe, inni po kilku latach wracali, po innych słuch zaginął…
Na pewno będę chciała przeczytać wszystkie reportaże Martina Pollacka.

Reportaż o wielkiej fali emigracji z Galicji do Ameryki.
Paweł Smoleński pisze na okładce, że „cechą dobrego reportażu jest to, że po przeczytaniu kilku akapitów warto zamknąć oczy i wyobrazić sobie, o czym pisze autor. Reportaż genialny ma to do siebie, że obrazy wypływają z pojedynczych słów i ze zdań, są ukryte między akapitami; nie tylko czytamy, ale też widzimy,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Kolejny raz dzięki wydawnictwu Czarne moja wiedza na temat mało znanych epizodów z historii znacząco wzrosła, tym razem dowiedziałam się wielu interesujących faktów na temat galicyjskiej emigracji za ocean końca XIX wieku. Nie jestem "fanką" pana Pollacka, uważam że ma za ciężkie pióro i kolejna jego książka nie zmienia mojego zdania, ale tym razem czytało mi się w miarę płynnie. Niestety zabrakło mi rozwinięcia tematu handlu kobietami do Ameryki Południowej, w "Cesarzu Ameryki " na ten temat jest tylko krótki rozdział. Na marginesie dodam że dotarłam do tej książki skuszona wzmianką w moim ulubionym retro kryminale "Rozdarta zasłona" Maryli Szymiczkowej

Kolejny raz dzięki wydawnictwu Czarne moja wiedza na temat mało znanych epizodów z historii znacząco wzrosła, tym razem dowiedziałam się wielu interesujących faktów na temat galicyjskiej emigracji za ocean końca XIX wieku. Nie jestem "fanką" pana Pollacka, uważam że ma za ciężkie pióro i kolejna jego książka nie zmienia mojego zdania, ale tym razem czytało mi się w miarę...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ciekawe i smutne

Ciekawe i smutne

Pokaż mimo to

Dla mnie pozycja wartościowa, ponieważ uświadomiła mi istnienie zjawiska, z którego w ogóle nie zdawałam sobie sprawy. "Cesarz Ameryki" opowiada o wielkiej emigracji za ocean biedoty galicyjskiej, głównie Żydów, Rusinów, Słowaków, ale także Polaków, w latach jej apogeum 1888-1914.

Dużym plusem jest sam sposób przedstawienia tego zjawiska. Autor wychodzi od ogólnego nakreślenia problemu, prezentując kilku bohaterów chłopskiego pochodzenia, którzy nie wiadomo dlaczego wybierają się w podróż na Zachód. Zostają zatrzymani w małej miejscowości w Galicji Zachodniej i osadzeni w areszcie, z którego nie wiadomo jak i gdzie znikają. W trakcie kolejnych rozdziałów Pollack szczegółowo zaczyna odkrywać całą sieć powiązań, przyczyn i rozwiązań wielkiego systemu przerzucania mas ludzi do Ameryki, który stanowił dla pewnych grup lukratywny biznes.

Książka porusza wiele wątków, które czyta się wręcz z zapartym tchem: o hamburskim towarzystwie przewozowym, mającym sieć agentów w całej Galicji, rekrutujących ludzi do wyjazdu; o oszustwach, których się dopuszczali wobec tych ludzi; o obławie, aresztowaniach i procesie w Wadowicach, kiedy odkryto ten proceder; o handlu żywym towarem, jak mówiono o powszechnym w tamtym czasie wywozie młodych dziewcząt do Brazylii, Argentyny, Turcji i Indii do domów publicznych; o tym, że życie w Ameryce wcale nie wyglądało tak pięknie, jak obiecywano.

Widać, że autor dokonał rzetelnej pracy badawczej, o czym świadczy przytaczanie wielu nazwisk, próba prześledzenia żywotów przedstawionych ludzi, powoływanie się na artykuły z prasy i akt sprawy (co prawda autor nie podaje w przypisach konkretnych źródeł). Mimo, że to bardzo rzeczowe, to jednak utrudniało odbiór tekstu. Może miało to na celu zbliżenie się do bohaterów, ale mnogość nazwisk i daty ich podróży nie wnosiły wiele, jedynie zamęt.

Jeszcze jednym moim osobistym zastrzeżeniem jest delikatny, subtelny, ale jednak przeze mnie wyczuwalny, subiektywizm autora. Jest on naprawdę bardzo niewielki i autor jak najbardziej ma prawo do wyrażania swego zdania, ale ja tego w reportażach nie lubię. (Zwłaszcza jak nie zgadza się z moim osobistym zdaniem, ale gdyby było inaczej to no problem, hipokrytka!) Tak na marginesie, bardzo podoba mi się sposób napisania "Ku Klux Klan Tu mieszka miłość" Katarzyny Surmiak-Domańskiej, w której to książce autorka przedstawiła zjawisko z wielu punktów widzenia, pozostając przez cały czas zdystansowaną. Podziwiam takie pisanie.

Tak czy inaczej, "Cesarz Ameryki" wart jest przeczytania.

Dla mnie pozycja wartościowa, ponieważ uświadomiła mi istnienie zjawiska, z którego w ogóle nie zdawałam sobie sprawy. "Cesarz Ameryki" opowiada o wielkiej emigracji za ocean biedoty galicyjskiej, głównie Żydów, Rusinów, Słowaków, ale także Polaków, w latach jej apogeum 1888-1914.

Dużym plusem jest sam sposób przedstawienia tego zjawiska. Autor wychodzi od ogólnego...

więcej

mniej

Pokaż mimo to