Książka trudna, bez skupienia i analizy danych oraz sprawdzania poszczególnych pojęć i miejsc w internecie nie ma większego sensu, jednak jest obszernym źródłem wiedzy o azji środkowej i dogłębnie opisuje wydarzenia w niej zawarte. Wstawki ideologii marksistowskiej łatwo pominąć, poza tym komentarze nieprzychylne książce ze względu na wstawki ideologiczne są bezsensowne, ponieważ takie były realia literatury w czasie gdy pisano tę książkę. Książka bardzo rozwijająca.

Książka trudna, bez skupienia i analizy danych oraz sprawdzania poszczególnych pojęć i miejsc w internecie nie ma większego sensu, jednak jest obszernym źródłem wiedzy o azji środkowej i dogłębnie opisuje wydarzenia w niej zawarte. Wstawki ideologii marksistowskiej łatwo pominąć, poza tym komentarze nieprzychylne książce ze względu na wstawki ideologiczne są bezsensowne,...

Książka Gafurowa to obszerne dzieło przedstawiające historię ludów Azji Środkowej od czasów prehistorycznych aż do wieku XVIII. Autor dokładnie przedstawia różnorodne aspekty życia w opisywanym regionie na tle dziejów poszczególnych cywilizacji, dużo miejsca poświęca kulturze materialnej i niematerialnej.

Największą wadą "Dziejów i kultury ludów Azji Centralnej" jest wszechobecne nadużywanie odniesień marksistowskich do opisywanych epok. "Walka klas" i tym podobne anachronizmy widoczne nawet w opisach najdawniejszych epok mocno rażą współczesnego czytelnika, niemniej jednak po "odsianiu" wstawek ideologicznych książka ta jest wartościowym dziełem dla osób pragnących zgłębić historię Azji Środkowej. Dużym plusem jest bardzo szczegółowa bibliografia zawierająca różnorodne, w tym zachodnie źródła.

Książka Gafurowa to obszerne dzieło przedstawiające historię ludów Azji Środkowej od czasów prehistorycznych aż do wieku XVIII. Autor dokładnie przedstawia różnorodne aspekty życia w opisywanym regionie na tle dziejów poszczególnych cywilizacji, dużo miejsca poświęca kulturze materialnej i niematerialnej.

Największą wadą "Dziejów i kultury ludów Azji Centralnej" jest...

Do lektury tej książki zachęcił mnie fakt, że często powoływał się na nią w swych pracach o muzułmańskim średniowieczu J. Hauziński. Uznałem, że skoro on to czyni, to nawet wyraźnie marksistowski język i marksistowskie postrzeganie historii przez Gafurowa (był szefem Partii w rodzinnym Tadżykistanie) nie są czynnikiem w pełni tę pracę dyskwalifikującym. Tak było rzeczywiście. Mimo iż tytuł oryginału odnosi się do Tadżyków, to tematem książki jest faktycznie Azja Centralna od prehistorii aż po stulecie XVIII. Autor zastosował oczywiście marksistowską periodyzację dziejów (okres wspólnoty rodowej, formacja niewolnicza, feudalizm) oraz sposób wyjaśniania wszystkich zjawisk przy pomocy narastającej walki klasowej. Gdy jednak chwilowo odejdzie od spraw społecznych, to całkiem sensownie wypowiada się na temat historii politycznej, ekonomicznej oraz kulturowej tych obszarów. Cytowani są często Marks, Engels i Lenin, ale Gafurow odwołuje się do bardzo obszernej literatury naukowej, także zachodniej. Z innymi badaczami dyskutuje i nieraz przedstawia własne zdanie, ale widać, że nie jest to tylko licha kompilacja trzech prac radzieckich. Moim zdaniem jest to ujęcie bardzo solidne, które daje dobre pojęcie o tym, czym była (a może nadal jest?) rosyjska/radziecka szkoła iranistyczna. Jak na partyjnego bossa Gafurow pisze całkiem do rzeczy i widać, że naprawdę zna się na swoim temacie. "Dzieje i kultura ludów Azji Centralnej" to zaskakująco dobra pozycja i można ją polecić.

Tomasz Babnis

P.S.
Oczywiście ocena w dół za marksistowską wykładnię dziejów.

Do lektury tej książki zachęcił mnie fakt, że często powoływał się na nią w swych pracach o muzułmańskim średniowieczu J. Hauziński. Uznałem, że skoro on to czyni, to nawet wyraźnie marksistowski język i marksistowskie postrzeganie historii przez Gafurowa (był szefem Partii w rodzinnym Tadżykistanie) nie są czynnikiem w pełni tę pracę dyskwalifikującym. Tak było...

Autentycznie po przebrnięciu przez tę książkę poczułam się zmęczona jak po ciężkiej fizycznej pracy.

Zacznijmy może od tego, że tytuł polski jest nieco mylący: do mniej więcej XIII wieku, kiedy na scenie dziejowej pojawiają się Tadżykowie, rzeczywiście autor dość wnikliwie opisuje kulturę i historię polityczną Azji Centralnej, poczynając od czasów osad prehistorycznych, przez dominację perską, późniejszą grecką i partyjską, przeprowadza czytelnika przez okres rozdrobnienia politycznego aż do najazdu arabskiego i rosnące wpływy mongolskie i tureckie... a potem pojawiają się Tadżykowie i w ten sposób monografia staje się książką poświęconą zdarzeniom w Azji ocenianym z perspektywy Tadżyków.
Jest to może mankament, ale ten da się jeszcze znieść. Gorzej, że trzeba powstrzymywać się od chęci walenia głową w ścianę przy rozdziałach tylu "Przemiany społeczne w Sogdianie a walka klas" i regularne odwoływanie się do Marksa, Engelsa i Lenina, co byłoby śmieszne, gdyby nie było straszne i irytujące jednocześnie.
O ile wiem, książka Gafurowa nadal jest jedynym tak przekrojowym i tak pełnym opracowaniem w języku polskim, więc jeśli ktoś nie ma cierpliwości do przebijania się przez podręczniki akademickie o historii państw Azji Centralnej od starożytności do XVIII wieku, Gafurow daje chociaż podstawy.

Autentycznie po przebrnięciu przez tę książkę poczułam się zmęczona jak po ciężkiej fizycznej pracy.

Zacznijmy może od tego, że tytuł polski jest nieco mylący: do mniej więcej XIII wieku, kiedy na scenie dziejowej pojawiają się Tadżykowie, rzeczywiście autor dość wnikliwie opisuje kulturę i historię polityczną Azji Centralnej, poczynając od czasów osad prehistorycznych,...