-
ArtykułyJedna książka, dwie opowieści i całe mnóstwo tajemnic. Gareth Rubin o książce „Dom Klepsydry”Ewa Cieślik1
-
ArtykułyIdziemy do lasu! Przegląd książek dla dzikich rodzinDaria Panek-Płókarz8
-
ArtykułyAzyl i więzienie dla duszy – wywiad z Tomaszem Sablikiem, autorem książki „Mój dom”Marcin Waincetel2
-
ArtykułyZa każdą wielką fortuną kryje się jeszcze większa zbrodnia. Pierre Lemaitre, „Wielki świat”BarbaraDorosz7
Cytaty z tagiem "racjonalizm" [63]
[ + Dodaj cytat]Żadna potęga ekonomiczna, polityczna, społeczna czy religijna nie potrafi stawić czoła oczywistości istnienia racjonalnej pewności. Można powiedzieć, że Zachód interesował się ponad miarę filozofią i polityką, że prowadził, w sposób całkowicie pozbawiony rozsądku, debaty filozoficzne i polityczne; można też powiedzieć, że Zachód odczuwał prawdziwą namiętność do literatury i sztuki; lecz w gruncie rzeczy nic nie liczyło się w jego historii tak, jak potrzeba racjonalnej pewności. Dla owej potrzeby Zachód poświęcił właściwie wszystko: religię, szczęście, nadzieję i w końcu życie. O tym należy zawsze pamiętać, gdy wydawać się będzie sądy oceniające zachodnią cywilizację.
Przyjacielu, przyznaj jedno: że spośród dwojga z pewnością większym ślepcem musi być ten raczej, co nakłada sobie przepaskę na oczy niźli ten, co ją zdziera. Ty budujesz, wymyślasz, mnożysz: ja burzę i upraszczam. Ty dodajesz błąd do błędu: ja zbijam je wszystkie. Który z nas dwojga jest ślepcem?
(...) uważam, że nie można zachować jasnego umysłu i jednocześnie wierzyć w Boga.
Z punktu widzenia teorii poznania łatwo podać, co mają wspólnego wszystkie problemy metafizyczne. Wspólna im jest przymieszka irracjonalna, której się pozbyć nie mogą, takie samo w każdym kierunku oddalenie przedmiotu od podmiotu lub jego niedostępność dla podmiotu. Ale trzeba przy tym zawsze pamiętać, że nie chodzi tu o "irracjonalność samą w sobie", lecz tylko o "irracjonalność dla nas".
Ksiądz Brown mówi: "[...] pan - ponieważ pies nie umiał mówić - ułożył za niego historyjkę i kazał mu przemawiać językiem ludzi i aniołów. Podobne zjawiska w naszych czasach obserwowałem już nie raz. Znajdziemy to w różnych dziennikarskich sensacjach i w rozmowach. Ludzie przyjmują nie sprawdzone pogłoski o tym, tamtym lub owym. Zabija to całkiem wasz dawny racjonalizm i sceptycyzm. Zjawisku temu na imię: przesąd. [...] Pierwszym skutkiem tego, że nie wierzycie w Boga jest to, że tracicie zdrowy rozsądek i nie możecie widzieć rzeczy takimi, jakimi są. Wszystko, o czym ktokolwiek powie, że "coś w tym jest", rozciąga się bez końca, jak perspektywa w gorączkowym majaczeniu. Wtedy pies staje się wyrocznią, kot - tajemnicą, świnia - fetyszem, a chrząszcz - skarabeuszem.
Nauka opiera się na założeniu, że świat daje się badań. Gdyby zakładano coś przeciwnego, nie byłoby sensu podejmować badawczego wysiłku. Świat daje się badać, to znaczy posiada pewna cechę, dzięki której jego badanie przynosi rezultaty. Badanie naukowe musi być racjonalne; na nieracjonalne pytania świat nie odpowiada. [...] Ale czy postulat racjonalne uzasadniania twierdzeń można uzasadnić racjonalnie? Oczywiście, jest to niemożliwe bez popadnięcia w błędne koło. A zatem decyzja kierowania się racjonalnością jest swoistym wyborem (100-101).
Kłopot w tym, że przyglądając się temu, co się dzieje dookoła, widać wyraźnie, że rozum jest przereklamowany. Przegrywa z emocjami.
Nie ma już bodaj takiego badacza społecznego – obserwatora współczesnych demokracji, który nie głosiłby, że bezpowrotnie kończy się era polityki jako rywalizacji wartości i w miarę racjonalnych, spójnych ideologicznie programów. Nadeszła era emocji.
Była to polityka postprawdy w najczystszej formie – triumf emocjonalnego nad tym, co racjonalne, zwodniczo prostego nad uczciwie złożonym.