Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Tematem książki jest ciekawa relacja kastylijskiego poselstwa skierowana do Timura z początków XV w. Źródło to w polskich badaniach nie było zbyt często przywoływane, choć wspominał o nim w swojej krótkiej biografii Timura M. Małowist. Burkiewicza interesuje w tej książce nie tyle sama relacja, co raczej pewna wizja podróży i poznawania innych kultur. Poseł Clavijo oraz jego orszak musiał przecież przebyć długą drogę z Hiszpanii do środkowoazjatyckiej Samarkandy, po drodze napotykając cywilizację bizantyńską, muzułmańską oraz - by użyć stosowanego przez Autora terminu Konecznego - "turańską". Burkiewicz rozpatruje relację Clavijo na bardzo szerokim tle. Moim zdaniem, jest to tło aż nazbyt szerokie. Zamieszczone w rozdziałach I-III zagadnienia wprowadzające (np. problem definicji kultury, teorie zderzenia cywilizacji, ogólna historia powszechna średniowiecza, drobiazgowe omawianie europejskich tekstów o państwie mongolskim) zajmują zbyt wiele miejsca w stosunku do głównego tematu rozprawy. Fakty wykorzystania metod historii i kulturoznawstwa jest zaletą pracy, ale długie rozważania wprowadzające i dygresje zasłaniają meritum sprawy. Sama relacja Clavijo (przy czym zdaniem Autora teks spisał nie sam poseł, lecz podróżujący z nim dominikanin) omówiona zostaje dokładnie w rozdziałach IV-VI. Ponieważ ten tekst nie został do tej pory przełożony na polski, jego obszerne przywołanie jest tu nieodzowne. Z książki dowiemy się zatem, co kastylijscy posłowie widzieli i jak postrzegali obcy sobie świat. To na pewno najbardziej wartościowa część pracy, przy czym w zbyt małym chyba stopniu tekst relacji został porównany z analogiczną literaturą muzułmańską (porównań z tekstami europejskimi jest za to dużo). Zwraca uwagę brak opisu tak mile w średniowieczu widzianych cudowności: kastylijska relacja jest spójna i konkretna, choć granice percepcji Clavijo i jego ludzi były oczywiście ograniczone, co bardzo utrudniało należyte zrozumienie wielu spraw. Zwrócenie uwagi na tego rodzaju kwestie to na pewno duża zaleta tej pracy, która na pewno zainteresuje czytelników lubiących problematykę podróży i poznawania innych kultur. Tomasz Babnis