H. B. Fyfe

No cóż, byłaby to jednoznacznie świetna antologia, gdyby nie to, ze otwierające ją opowiadanie Fyfe'a "Ten świat musi zginąć!" mimo dość świeżego jak na początek l. 50 pomysłu jest prymitywnie napisane, z marną psychologią i socjologią i słabym tłumaczeniem. Opowiadanie Simaka, najstarsze, z 1932 roku, jest gładko napisane, zawiera szalony i absurdalny pomysł i należy dokładnie do swoich czasów. Novella "Niewolnik to niewolnik" Pipera (prawie 90 stron) należy do cyklu TERRO-HUMAN, dubluje się ze zbiorem Cmentarz marzeń (w moim odczuciu rzecz skandaliczna, bo jest to element nieuczciwych praktyk Solarisu, skutkiem których płaci się za niektóre teksty podwójnie, a nawet potrójnie TEMU SAMEMU wydawcy i to w praktycznie tym samym czasie!) jest poprawna, ale... praktycznie pozbawiona fabuły i straszliwe nudna. "Ostatni lot" Boba Show (druga powtórka!!!) jest dość przyzwoitym tekstem autora, którego mam generalnie za wybitnie słabego. Natomiast reszta utworów to sól tej antologii, dla których naprawdę warto ją kupić. Najambitniejsze z nich napisał Leiber; nosi ono tytuł "Niezbyt wielka magia", a jego bohaterowie to aktorzy z teatru szekspirowskiego, bardzo niezwykłego teatru, bowiem rzecz należy do cyklu WOJNA ZMIAN (po polsku znamy np. powieść "Wielki czas" i opowiadanie "Zdążyć na zeppelina!"). O dziwo, jest ono chyba najlepiej przetłumaczone z całej antologii. Natomiast raczej nie liczyłbym na to, że komplet opowiadań z tego cyklu ukaże się po polsku... "Szach i mat" Waltera Millera to opowiadanie satyryczne z czasów zimnej wojny, które Lem ocenił swego czasu dosyć nisko, ale okazuje się ono dużo głębsze i ostrzejsze i z perspektywy czasu zajmujące, zabawne, a sama satyra dotyczy nie tylko Rosji, ale - i może przede wszystkim - uderza w tzw. "demokratyczne" instytucje USA, czyli ostatecznie ma wymowę wyraźnie uniwersalną i ponadczasową... "Dziury w niebie" pióra del Reya to kapitalna, a zarazem dość typowa dla l. 40. i 50. mikropowieść fantasy, napisana lekko i z poczuciem humoru, aczkolwiek nie należy do odmiany humorystycznych, ale do tych, które ukazują z rygorystyczną logiką światy rządzone prawami magii. Takich utworów mamy po polsku niezmiernie mało. Nie mówiąc już o tym, że samego del Reya praktycznie nie znamy. A jest on choćby autorem słynnej novelli "Nerves" (1942),rozszerzonej w powieść Nerves (1956),w których to utworach pioniersko ukazuje w bardzo przekonywający i prawdopodobny naukowo sposób skutki katastrofy elektrowni atomowej. Uprzedzam tylko, że przekłady w tej antologii, typowo dla Solarisu, niestety, mimo pozorów gładkości, zawierają szereg irytujących błędów językowych, stylistycznych, gramatycznych. W kilku przypadkach błędy przekładu są na tyle poważne, że nie sposób zrozumieć, o co w ogóle chodzi. Nie wiem, czy to wina pośpiechu, w jakim te książki powstają, czy tez przyczyny należy szukać głębiej... I w kwestii formalnej: Złoty Wiek generalnie plasuje się w okolicach lat 40. Simak ewidentnie nie pasuje do tej antologii, podobnie jak - czasowo - Bob Shaw (1974). Dwa najlepsze utwory (mam na myśli te publikowane tutaj po raz pierwszy) przypadają na 1. połowę lat 50., a trzeci, Leibera, trochę wykracza poza nią (1963),aczkolwiek większość utworów z cyklu WOJNA ZMIAN powstała pod koniec l. 50.