Mariusz Balcerek

Autor przedstawia konflikty polsko-szwedzkie z perspektywy książąt kurlandzkich i semigalskich. Skupia się na nikłym udziale osobowym oddziałów księstw w konfliktach bezpośrednio ich dotykających (podkreśla jednak duży wkład jakościowy w wiktorii kircholmskiej). Autor podkreśla, że książęta starali się unikać konfliktów pustoszących ich ziemie i wyczekiwali ze wsparciem Rzeczpospolitej dopóki nie mieli dobrych widoków do przeważenia swym udziałem w rozstrzygnięciu wojny. Stąd wynikały: łatwe poddawanie się twierdz Szwedom (celem unikania grabieży i kosztów utrzymania lub utraty wojska),spory z litewskimi wodzami (o koszt aprowizacji i zniszczenia popełniane przez przemarsze),a nawet czynny opór mieszkańców księstw wobec interwencji litewskich (w tym ataki łupieżcze na pogranicze litewskie). Cenne jest spojrzenie na wojnę w skali mikro (z perspektywy ograbionych kupców czy chłopów). Łatwiej tym samym zrozumieć trudności zaopatrzeniowe i logistyczne w odzyskiwaniu ziem przez Rzeczpospolitą. Jeśli chodzi o sprawy dyplomatyczne, autor rozjaśnia sprawę mordu w Mitawie, lawirowanie księstw pomiędzy wsparciem Rzeczpospolitej, a układaniem się ze Szwecją, w końcu również decydującą rolą księcia Semigalii w rozejmie litewsko-szwedzkim w ostatniej z wojen (1626-29). Co ciekawe ta dwuznaczna postawa księcia w konfliktach, została ostatecznie zaakceptowana przez Zygmunta III Wazę, który zrezygnował ze swych planów objęcia bezpośredniej władzy w księstwach, zaś o wszelkie niepowodzenia i rozejmy na północnym froncie wojen ze Szwecją wolał oskarżać Krzysztofa Radziwiłła. Sprawy militarne są raczej tłem dla rozważań autora o kosztach prowadzenia wojen dla ludności księstw. Autor skupia się przede wszystkim nad sprawami politycznymi czyli nad postrzeganiem konfliktów i próbami zminimalizowania kosztów i strat przez szlachtę i władców Kurlandii i Semigalii (ale także niezbyt energiczną postawę elit Rzeczpospolitej, które nie postrzegały Kurlandii jako terenu niezbędnego dla ich interesów – szkoda Rygi, której zyski pracowały odtąd dla Szwecji). Takie przedstawienie konfliktu pozwala lepiej zrozumieć obiektywne trudności w osiągnięciu sukcesu przez stronę polską w konfliktach ze Szwedami.