Dariusz Wróbel

Jak widać po ogromie autorów, jest to bardziej praca badawcza, gdzie każdy autor dostał pewne zagadnienie do opracowania, niż książka do poduszki. Na początku można poczytać o pochodzeniu herbu, dowodach jego kształtu w 15 wieku, ewolucji podziału na dwa pasy, wprowadzeniu klejnotu, pochodzeniu nazwy Sulima, o związkach rodzinnych Zawiszy (w oparciu np. o pisma sądowe),o uzbrojeniu rycerzy w turniejach i w bitwach. Jest to dość szczegółowe, niekiedy niestety cytowane są fragmenty w obcych językach (średniowiecznych rzecz jasna) bez pełnego tłumaczenia (najbardziej frustrujące w przypadku epitafium Starowolskiego o Zawiszy--trzy strony tekstu w średniowiecznej [może trochę późniejszej] łacinie bez tłumaczenia). Pomiędzy rozdziałami, pisanymi przez różnych autorów, zdarzają się powtórzenia materiału. Bardzo słabo oceniam przydługi rozdział (40 stron) "Możni i ich wieże". Autor tego rozdziału charakteryzuje średniowieczne donżony w Polsce i nie tylko, ale jest to chaotyczne i nie widać celu, tudzież związku z tytułem książki. Owszem, taki rozdział miałby sens, gdyby próbować np. określić kształt wież występujących na drodze konfliktów (wspomniano chociażby Malbork) zbrojnych Zawiszy, wskazując na trudności jakie musiał pokonywać (np. nieskuteczne oblężenie Malborka) czy gdyby próbować określić kształt jego rezydencji w Rożnowie, albo kształt rezydencji ludzi z jego otoczenia (z których tekst wspomina np. donżon Oleśnickiego). Można też było omawiając fundacje kleru nawiązać do ruchu husyckiego. Ale taki niemal encyklopedyczny listing, jaki tutaj zamieszczono ("miejsce, wymiary horyzontalne, wysokość, ilość kondygnacji, miąższność muru") niewiele daje zwykłemu czytelnikowi, poza frustracją, że nie wie do czego to zmierza. Dla porównania, ostatni rozdział o nowo odkrytym źródle historycznym z czasów Zawiszy jest również z Zawiszą luźno związany, a jednak autor postarał się wpleść go w tematykę Zawiszy i udało mu się. Wydaje mi się, że wielość autorów sprawia tutaj pewne kłopoty w czytaniu i z tego względu ta praca będzie raczej dobra jako nowoczesne uzupełnienie wiedzy o Zawiszy, którą lepiej początkowo zdobyć np. ze (starawej niestety i obecnie w pewnych zakresach krytykowanej) pracy Anny Klubówny, która jest bardziej uporządkowana. Inaczej czytelnikowi grozi zasypanie ogromem faktów, z których nie będzie w stanie wyciągnąć obrazu całości. Z ciekawych rzeczy o których tutaj poczytałem o tytułowym rycerzu: - Dyskusja tego, który Mikołaj był faktycznie ojcem Zawiszy - Rozpatrywanie możliwości pierwszej żony Zawiszy (przed Barbarą); wyznaczenie daty ślubu z Barbarą - Majątek węgierski Zawiszy - Głębsza analiza faktu, że według Długosza pod Gołębcem Zawisza ruszał na "małym koniu" - podkreślono jego obycie w świecie, umiejętność prowadzenia walki zgodnie z różnymi szkołami światowymi