Jesteśmy społecznością, która kocha książki

W niniejszej monografii Tadeusz Łoposzko podjął bardzo szeroki temat stosunków społecznych w Rzymie epoki republikańskiej. Niewątpliwie są to zagadnienia ciekawe i – co więcej – niezwykle istotne także dla dziejów rzymskich w ogóle. Od razu zaznaczę, że częste jest w tej książce sygnalizowanie powiązań między historią społeczną a polityczno-militarną, dzięki czemu czytelnik odbiera tę pierwszą jako istotny czynnik procesu historycznego. Autorowi udało się przystępnie przedstawić kształtowanie się poszczególnych warstw i ich znaczenia w układzie chronologicznym. Z oczywistych względów dużo więcej miejsca poświęca schyłkowi Republiki, tj. czasom po reformach braci Grakchów. Przedstawia wszystkie ruchy społeczne, w tym także ich bardzo specyficzną formę, jaką były powstania niewolnicze. Trzeba jednak – niestety! – zaznaczyć, że lekturę znacznie utrudnia jedna przypadłość: częste odwoływanie się do koncepcji historiografii marksistowskiej oraz badań historyków radzieckich. Książkę wydano w roku 1987, więc i tak wpływy natury ideologicznej nie są tak wielkie, jak w pracach choćby z lat 50., ale i tak współczesny czytelnik na pewno z pewną niechęcią będzie patrzył na ciągłe odniesienia do walki klas oraz myśli Karola Marksa. Prawda, że Autor kilkakrotnie dystansuje się od co bardziej fantastycznych koncepcji badaczy radzieckich, ale i tak da się w „Historii społecznej republikańskiego Rzymu” odczuć wpływ czasów, w których profesorowi Łoposzce przyszło działać. Tomasz Babnis