Stanisław Turlej

Kto słyszał o Justynianie Primie? Przyznajmy, że w kontekście panowania Justyniana Wielkiego to miasto nie przyciąga szczególnej uwagi badaczy. Najwięcej pisze się na temat wciąż nierozstrzygniętej kwestii jego lokalizacji i prób powiązania go z jakimś ośrodkiem osadniczym. Tymczasem w 535 r. Justynian uczynił z miasta, w którym miał się urodzić, niezwykle ważny ośrodek, czyniąc zeń stolicę kościelną nadrzędną wobec całego Illyricum. Po dziesięciu latach ponownie podporządkował jednak Justynianę Primę biskupowi Rzymu, zaś po kolejnych dekadach miasto całkowicie znika z przekazów źródłowych. Także dla samego okresu rządów Justyniana źródła nie są jednoznaczne: dwie nowele cesarskie oraz przekaz Prokopiusza w dziele "O budowlach" to niestety bardzo niewiele. Autor dowodzi, że dokładne badania nad tym mizernym materiałem źródłowym prowadzone były niedbale i że w oparciu o te teksty można o Justynianie Primie to i owo powiedzieć, a także umieścić jej nagły awans i równie szybką degradację w ramach wieloaspektowej polityki cesarza. Bardzo dobra książka i bardzo dobry pokaz warsztatu historycznego.