Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Sztuka jest największym ryzykiem ze wszystkich, ponieważ kiedy tworzysz cokolwiek, wciąż zadajesz sobie pytanie, co robisz, do diabła." - James Rosenquist Wydawnictwa sygnowane przez Taschen cieszą się zasłużonym uznaniem od lat. "Pop Art" jest albumem, który podtrzymuje ten wizerunek w oczach czytelnika. Ów obraz dzięki niezwykłej i estetycznej szacie graficznej oraz eleganckiej warsztatowo jakości samego dzieła jest bardzo udaną namiastką obcowania z uznanymi twórcami sztuki. "Pop Art" nie jest albumem skoncentrowanym na wybranym reprezentancie kierunku, ani też nie spłyca omówienia artystycznego prądu poprzez naniesienie skróconych objaśnień do sztandarowych owoców twórczej inspiracji. Oczywistą rolą jaką spełnia album jest ukazanie materiałów ilustracyjnych związanych tematycznie tytułem i koncepcją kompozycji książki. "Pop Art" wywiązuje się z tego zadania w sposób doskonały i nie sądzę, by należało umniejszać wysoką notę wydawnictwa wykazując niedostatek i braki. Omówienie wybranych kierunków sztuki współczesnej z próbą rzetelnego opracowania pod kątem pop artu nie jest rzeczą łatwą, tym bardziej wtedy kiedy należy przedłożyć czytelnikowi coś więcej niźli mocny kontur owego zjawiska na około 250 stronach świetnego papieru (drukowano w Chinach). Treści wykraczającej poza ramy zdawkowego komentarza jest w tym albumie wiele. Książka jest ułożona w sposób bardzo przejrzysty i stara się nie gmatwać chronologii. Tytułem wstępu zaznajamia nas autor z fenomenem pop artu próbując odpowiedzieć w sposób możliwie przekrojowy i z właściwym dyskursem na pytanie czym jest zjawiskowa i trwale zaznaczająca się w światowej kulturze owa budząca szczególne zainteresowanie sztuka. Zarysowane przy tym zostają pewne pierwotne uwarunkowania i relacje jakie odznaczają pop art oraz rolę jaką zaczął odgrywać. Przybliżono wiele zasad i praw sztuki, która w paradoksalny i właściwy sobie sposób wymykała się wszelakim regułom i konwenansom. "Mity codziennego życia" wraz z charakterystyką wszechobecnych mediów i uleganiu konsumpcyjnemu stylowi życia, to dość łatwo rozpoznawalne oznaki dążeń artystów uprawiających sztukę współczesną o której rozprawia Tilman Osterwold. Sięganie po najróżnorodniejsze środki artystycznego wyrazu przejawia się w malarstwie oraz technikach mieszanych, za czym dzieła będące kolażem, wyrafinowaną formą instalacji czy intrygującym i niecodziennym przedstawieniem przedmiotów powszechnego użytku, co jest znamiennym i czytelnym motywem jaki przyświeca pop artowi. Koronnym i nieśmiertelnym przykładem pozostaje Coca-Cola, której nie omieszkano nie przypomnieć jako swoistego symbolu będącego nieomal fetyszem dla mas. Taki i inne znaki czasów bywały poddane pewnym zabiegom dzięki którym dzieło ewokowało jawne odwrócenie treści i przesłania zakodowanego pierwotnie. Pozwalało to na podkreślenie kontrastów pomiędzy anonimowymi nadawcami i odbiorcami dóbr konsumpcyjnych skierowanych do możliwie najszerszego grona. Pewne treści są nacechowane kolorytem rdzennie amerykańskim, za czym europejski pop art pozwala postrzegać się niejednokrotnie w innym kształcie. Amerykańscy artyści zdawali się w prostszy i będący na podatniejszym gruncie sposób dokonywać recepcji pewnego równouprawnienia konsumentów najbogatszych i najbiedniejszych. Taki wspólny mianownik jakiego nie sposób na ową skalę dopatrywać się na naszym kontynencie stanowiły popularne produkty jak wspomniana Coca-Cola, wizerunki gwiazd, przedmioty codziennego użytku, media. Równie zawrotną "karierę" robił symbol dolara jaki widnieje na banknocie ($) jak i amerykański sztandar. Tak więc spontaniczny proces odbrązawiania pewnych nienaruszalnych dotąd wzorów, symboli, postaci począł przybierać różne formy, od skrzynki po piwie poczynając, a kończąc na "tłustych" plamach dystansujących się od malarzy, którzy z upodobaniem stosowali w swoich kompozycjach prawidłowości geometryczne. "Tym co jest wspaniałe w tym kraju, to to, że Ameryka zapoczątkowała tradycję w której najbogatsi konsumenci kupują zasadniczo te same rzeczy jak i najbiedniejsi. Możesz oglądać TV i patrzeć na Coca-Colę i wiesz, że prezydent pija Colę, Liz Taylor pija Colę i myślisz tak po prostu, że i ty pijesz Colę. I za żadne pieniądze nie dostaniesz lepszej Coli od tej jaką pije lump na rogu. Wszystkie Cole są takie same i wszystkie te Cole są dobre. Liz Taylor to wie,prezydent to wie, lump to wie i ty to wiesz." - Andy Warhol Tilman Osterwold zwrócił też szczególną uwagę na związek zachodzący pomiędzy mass mediami, a sztuką. Nowego znaczenia nabrało pojęcie aury wyraźnie zaznaczone w 1932 roku przez Waltera Benjamina w "Dziele sztuki w dobie reprodukcji technicznej." Reprodukcyjnośc i wieloegzemplarzowość nabrały pewnej wartości, która niosła z sobą zapowiedź nowego pojmowania kontrkulturowości od czasów pierwszych abstrakcjonistów, ekspresjonistów czy surrealistów. Uchwycono zjawisko zachodzącej co raz szybszej komunikacji pomiędzy wytwórcą,a konsumentem, nadawcą i odbiorcą, za czym poczęto trywializować przedstawianie aspektów codziennego życia. Bardzo dużą rolę w latach sześćdziesiątych zaczęły dla artystów odgrywać TV, komiks, reklama. Idealizowane wizerunki, komunikaty i slogany uwieczniano wskazując na pewne korelacje, a wraz z dalszą ekspansją pop art zacierał pewną granicę jaka od wieków towarzyszyła sztuce będącej jakby "zarezerwowaną" dla elit i ludzi bogatych. Sztuka "wysoka" znalazła swój przeciwobraz jakim stało się szeroko rozumiane zjawisko kultury masowej. "Business w sztuce jest krokiem, który nastaje po Sztuce. Zacząłem jako komercyjny artysta, a chcę zakończyć jako biznesowy artysta." - Andy Warhol Kolejne koncepcje jakimi charakteryzował się pop art to przedstawianie sztuki o sztuce, samego aktu tworzenia, przedstawiania siebie, materiałów, abstrakcji, kompozycji. Pop artyści postrzegali swoją sztukę jako swoistą przeciwsztukę przyznając się do powrotu do pewnych źródeł. Nawiązywano do wcześniejszych kubistów, ekspresjonistów, surrealistów, co przekładało się na nową jakość. Historia słów "pop" i "art" tyczy się Lawrence`a Allowaya, który ukuł taki termin w latach 50-tych. Osterwold w kolejnych rozdziałach omawia pop art w Wielkiej Brytanii, Ameryce oraz przybliża europejskie oblicze tego kierunku jak też poświęca jeden z rozdziałów rysowi retrospektywnemu gdzie poszukuje źródeł sztuki. Album prezentuje sylwetki kilku artystów, co pozwala poznać pewne szczegóły z życiorysu, ważniejsze dzieła i środki jakimi posługiwał się dany artysta tworząc dzieło, a więc jest Robert Rauschenberg umiejętnie łączący tradycyjną technikę malarską z nowoczesnymi środkami wyrazu; Jasper Johns, którego "Cele" i "Flagi" wznieciły liczne płomienne dyskusje i pytania; Andy Warhol będący samemu postacią-ikoną i autorem słynnych dzieł przedstawiających puszki z artykułem spożywczym czy wizerunki znanych postaci (Elvis Presley, Marilyn Monroe, Liz Taylor i in.); Roy Lichtenstein, który wyróżniał się swoim komiksowym stylem; Claes Oldenburg i jego szalone rzeźbiarstwo (tak chyba można nazywać dzieła tego artysty; przynajmniej umownie); Peter Blake w większej mierze malował będąc postrzegany z racji wyraźnego akcentowania pewnych elementów kompozycji na miarę naiwności i związku z folklorem; Richard Hamilton zaciekawiał śmiałymi eksperymentami z przedmiotami codziennego użytku i fotografią oraz tworzył udane kolaże; David Hockney, którego ówczesne prace były wedle jego własnych słów "balansowaniem pomiędzy formą, a treścią." W książce nie brak i innych twórców, jak Robert Indiana, Tom Wesselmann, Jann Haworth, Joe Tilson, Wayne Thiebaud, Edward Ruscha, Arman, Jess Collins, Edward Kienholz i wielu innych. Wiele wypowiedzi i cytatów odniesionych we właściwe miejsca. Każda z postaci ukazana jest też w kontekście inspiracji i twórczego zamysłu jaki powodował proces powstania i realizacji koncepcji. Materiał ilustracyjny koresponduje z treścią, która wzbudza skojarzenie z rozszerzoną i znacznie bogatszą notą encyklopedyczną ale właśnie to przesądza o właściwym redagowaniu tego albumu. Nie jest przegadany i jak na wydawnictwo jednotomowe wydaje się być świetną propozycją. "Pop Art reagował na zjawisko depersonalizacji w społeczeństwie masowym w stylu, który był równie bezosobowy, w obrazach, które posiadały równie obiektywizujący efekt. Media zmieniły relacje zachodzące pomiędzy indywidualną subiektywnością i świadomością masową, a Pop Art życzył sobie przy tym również redefiniować rolę indywidualności w sztuce." - Tilman Osterwold