Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Matthew Kelly ma polskie korzenie, o czym od dawna wiedział. Babcia gotowała mu polskie pyszności, celebrowała katolicki święta. Matthew jako z wykształcenia historyk akademicki nie mógł nie odczuwać pokusy, by na podstawie skąych danych, garści fotografii, odrobiny korespondencji i wspomnień najstarszych członikó rodziny odtworzyć wojenną epopeję rodziny Ryżewskich. Byli to Kresowiacy, ojciec rodziny Rafał w wieku kilkunastu lat stał się legionistą Piłsudskiego. Potem poznał Hannę, która urodziła mu dwie córki, czyli maamę narratora. Niestety na mocy paktu Ribbenstop-Mołotow Polacy zostali automatycznie wysiedleni, pozbawieni majątków, w tym średnio zamożna rodzina Ryzewskich. Za swoją młodzieńczą działalność Rafał trafił do obozu, a żona z córkami zaczeły pracę w jakimś kołchozie. "Syberią"w ich wypadku okazał się stepowy Kazachstan. Mieli szczęście, że zmiotła ich dopiero kolejna fala deportacji, w związku z czym mogli się zabezpieczyć i zaopatrzyć na długą drogę. NIedawno wpadła mi w ręce opowieść "Na skraju piekła", i na jej tle mogę stwierdzić, że losy Ryżewskich nie odbiegały od tragicznych historii innych Polaków. Chciałabym podkreślić odmienność tej pozycji, gdyż Matthew Kelly próbuje zdefiniować mityczne utracone Kresy, nawet odbywa wędrówkę śladami przodków. Siłą rzeczy odtworzenie zawiłośćc polityczno-historycznych po I wojnie światowej, wzajemnych stosunków w wielenarodowym i wielowyznaniowym kraju jest rzeczą trudną. Staranny reserach uchronił Matthew Kelly'ego od jakichś rażących błędów czy przeinaczeń. Nie omieszkał jednak wytknąc Polakom antysemityzmu, niechęci do Rosjan i Ukrainców, z którymi musieli koegzystować. pRzytacza przerazające świadectwa pracy i życia w gułagu, gdzie obojętnie patrzyło się na umierające z głodu czy wycieńczenia, wyziębienia, chorób wszelakich dzieci, starców czy kobiety. Władzę interesowało tylko wykonywanie codziennej normy, a represje za niedopełnienie obowiązków były perfidne, wyrafinowane i różnorakie. szacuje się, że na terytorium Rosji przebywał ponad milion Polaków, z tego 800 tys zółnierzy. Dlaczego wywożono ludność cywilną, w niezgodzie z jakimikolwiek konwencjami? W Gresnowce córki czuły się opuszczone przez matkę, która musiała godzinami pracować w polu, aby miały jedzenie. Oczywiście były za małe, by zrozumieć jej poświecenie. Pociechę stanowił fakt, ze ojciec żył, i nawet przychodziły od niego listy. Gdy kończyły się dane prace, Polaków przewożono dalej, tak więc w roku 1941 Ryżewskie trafiły do Uzbekistanu, gdzie zwrocono im wolnosć bo po ataku Niemcó n Rosje pakt pzestał obowiązywać. rafał dotarł do Ałma Aty, razem wędrowali do obozu w jakkobagu ,czyli takiej małej Polski. Z Persji przeprawili sięę przez zatokę Perską z Pahlevi do Teheranu. W tym czasie Rafał walczył pod Monte Casino. Krótko po wojnie mieszkali w Indiach, w obozie dla Polaków, wreszcie wyruszyli już całą czwórką do Anglii. Kelly dużo pisze też o armii Andersa, jego działawniach, by wspierać kombatantów, by godnie mogli wrócić do ojczyzny. Brytyjczycy niechętni byli licznej emigracji Polaków, któzy stykali się z wrogości, agresją, prześladowaniami. Skromne warunki, w których na początku mieszkali Ryżewscy i tak wydawały się luksusem na tle obozowych baraków. Rzetelna relacja z przebiegu wojny, wysiłków dyplomacji polskiej, zagłady Żydów.