Anna Mierzecka

Historyczna powieść dla młodzieży o wybitnych uczonych, braciach Śniadeckich: Jan (1756-1830),astronom i matematyk, był współpracownikiem Hugona Kołłątaja w dziele reformy Uniwersytetu Krakowskiego, profesorem Szkoły Głównej Koronnej, a potem profesorem i rektorem Uniwersytetu Wileńskiego; Jędrzej (1768-1838),lekarz i chemik, także wychowanek krakowskiej Alma Mater, był profesorem Szkoły Głównej Litewskiej (Uniwersytetu Wileńskiego). Ich biografie to podróż przez historię Rzeczypospolitej w dobie stanisławowskiej, rozbiory, pierwsze burzliwe dziesięciolecia XIX w.: czasy napoleońskie, starcie oświeconych i romantyków. Książka świetnej popularyzatorki opowiada o tym bardzo rzetelnie, w oparciu o solidny materiał źródłowy. Pomyłek niewiele: ot, z profesury krakowskiej trzeba by poprawić profesora Goryckiego na Garyckiego (Bonifacego),a pod dziekanem Ślechowskim kryje się pewnie Andrzej Śleczkowski. Jednak w 1775 r., gdy Jan Śniadecki uzyskał doktorat, urząd ten nie on pełnił, lecz Znaczekski. Poza tym jest solidnie: z ilustracjami, z posłowiem i ze słownikiem pojęć i wyrażeń obcojęzycznych na końcu. Solidna jest także ta książka od strony literackiej, z dobieranym stosownie do postaci językiem, archaizacją staranną, przetykana konceptami z listami, pamiętnikami, raptularzem, żeby ubarwić całość. W tej solidności jest wręcz zbyt szkolnie akuratna, czasem jak zestaw czytanek do podręcznika. Kto z młodych naprawdę się interesuje historią, przeczyta z dobrym skutkiem. Kto po historii skacze i na nowych powieściach wychowany - pewnie się znudzi, bo też przygód i smaczków nie znajdzie. Rozczuliła mnie nieco ta powieść, bo to okaz starej solidnej, moralizatorskiej szkoły popularyzacyjnej. Ale nie porwała.