August Wilkoński, kryptonim Au-Wi, przydomek Chirurg Filozofii, był prozaikiem, satyrykiem, krytykiem literackim, wydawcą. Brał udział w powstaniu listopadowym. Urodził się 28 sierpnia 1805 w Kąkolewie, koło Osiecznej, z Marianny Borzęckiej i Franciszka Alojzego Wilkońskiego herbu Odrowąż, dziedzica w Kąkolewie, jako najmłodszy i trzeci syn. W 1832 został skazany na 12 lat twierdzy za zabicie oficera pruskiego w pojedynku (odsiedział 3 lata). W latach 1848-1850 był więziony za działalność patriotyczną.
Był prezesem honorowym grupy literatów warszawskich, która nazwała się Cechem Głupców i działała gł. w latach 1844-1845 w salonie Wilkońskich przy ówczesnej ul. Nowosenatorskiej w Warszawie(dziś: Moliera) i rozpadła w wyniku aresztowań 1846 roku. Pełnił funkcję redaktora i sekretarza almanachu tej grupy pn. Dzwon Literacki. Współpracował też m. in. z Dziennikiem Warszawskim.
Zmarł 4 lutego 1852 w Siekierkach koło Swarzędza.
Wilkoński to jeden z najlepszych polskich humorystów i satyryków; do klasyki przeszedł zbiór Ramoty i ramotki literackie (Biblioteka Warszawska 1841-1845 i Dzwon Literacki 1846; wydanie książkowe w 4 t. w 1845-1846, wydanie rozszerzone w 5 t. - L. Merzbach 1862 pt. Ramoty i ramotki Augusta Wilkońskiego),wielokrotnie wznawiany w różnych konfiguracjach. Ostatni wybór, jednotomowy, pochodzi z r. 1950 (Czytelnik). Dopiero niedawno pojawił się ebook. Pod niejedną z nich widnieje dowcipny podpis autora "Au-Wi, chirurg filozofii, krzyża naturalnego kawaler". Jego "ramoty" i "ramotki" to z reguły lekkie, dowcipne i cięte historyjki i eseje, których ostrze zwracał Wilkoński głównie przeciwko wadom szlachty - pijaństwu, karciarstwu, ciemnocie, piętnował także złe wychowanie i najgorsze przywary tzw. złotej młodzieży.
Po śmierci cenionego satyryka rodzina i przyjaciele zebrali i wydali w hołdzie Wilkońskiemu dwutomowy zestaw utworów pt. Wiązanka, na którego stronie tytułowej widnieje zamiast imienia i nazwiska autora słynne określenie własne satyryka - Chirurg Filozofii.
Jego żoną była Paulina Wilkońska, z domu Laucz (Lautsch),1815-1875 - powieściopisarka, redaktorka pamiętnikarka i wierna towarzyszka życia. (msn)
***
W zasadzie mógłbym jeszcze polecić omówienie życia Wilkońskiego, jakie można znaleźć w: Full text of "Wiek XIX : sto lat myli polskiej; yciorysy, streszczenia, wyjtki" (http://archive.org/stream/wiekxixstolatmyl09chrz/wiekxixstolatmyl09chrz_djvu.txt)
które zaczyna się tak:
"Ulubiony niegdyś, a i dziś jeszcze nie zapomniany ramotkarz.
jeden z najbardziej typowych humorystów polskich ubiegłego
stulecia, „chirurg filozofji", „kawaler krzyża naturalnego". „Łysina
Chudeusz", „literat od ciemnej gwiazdy", „członek akademji pa-
canowskiej", „kawaler wielkiej gwiazdy szlachectwa" i jak tam
jeszcze siebie nazywał ten pisarz, co pod formą lekką, pustą,
często rubaszną szerzył szczytne ideały miłości ojczyzny i bliźniego,
nie miał August Wilkoński, mimo pozorów beztroski i jowjalności.
jak to nieraz z humorystami bywa, wesołego życia. Ten, który
bawił i śmieszył innych, częściej bywał pod wozem, niż na wozie ;
życie nie słało mu się po różach, lecz szło, jak po grudzie, gro-
żąc raz po raz wykolejeniem na kamieniach i wybojach polsk
bytowania politycznego i literackiej biedy."
Ale jest z tym tekstem jeden problem - został przerobiony ze skanu, ale wpuszczono go do sieci "jak jest", bez poprawienia błędów z oryginałem (pal sześć literówki czy opustki liter z polskimi znakami diakrytycznymi, ale są tam gorsze kawałki...).http://www.osieczna24.pl/ramoty-i-ramotki
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
1950
1858
