Andrzej Marek Furier

Andrzej M. Furier jest absolwentem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pracę magisterską poświęcił walce Gruzinów o niepodległość w XIX i XX w. Zainteresowania historią tego kraju rozwijał podczas kilkuletniego stypendium w Tbilisi, gdzie obronił rozprawę doktorską poświęconą pobytowi Polaków na Kaukazie w XIX i na początku XX w. Opiekunem naukowym dysertacji był prof. Akaki Surguladze, znany z publikacji na temat historii Gruzji XIX i XX w.

Po powrocie do kraju w 1991 r. pozostał wierny problematyce polonijnej, co wiązało się z podjęciem pracy w Zakładzie Badań nad Polonią Zagraniczną Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Wraz ze zmianą profilu badawczego tej instytucji, w badającą problematykę narodowościową, poszerzył obszar zainteresowań badawczych na problematykę stosunków między różnymi grupami etnicznymi i narodowymi na Kaukazie i całym obszarze poradzieckim. Nie pozostawiał jednak badań polonijnych publikując w "Przeglądzie Polonijnym" i "Przeglądzie Wschodnim" oraz uczestnicząc w konferencjach o tematyce polonijnej i wschodoznawczej. Publikacje w materiałach konferencyjnych stanowią poważną część dorobku badawczego. Owocem zainteresowań polską obecnością na Kaukazie była pierwsza książka Kraj Zakaukaski w relacjach dyplomatów II Rzeczypospolitej, wydana przez Instytut Historii UAM (Poznań 1999).

Przeprowadzone samodzielnie badania terenowe w Gruzji i Armenii (1991 i 1995),miały na celu określenie stanu świadomości narodowej i historycznej tamtejszej inteligencji. Ich wyniki zostały wykorzystane podczas pisanie rozprawy habilitacyjnej - Droga Gruzji do niepodległości (Poznań 2000). W książce podjęto próbę analizy złożonego problemu gruzińskich dążeń niepodległościowych, od przyłączenia kraju do Rosji w XIX w., do powstania Republiki Gruzińskiej po rozpadzie ZSRR. Osobną uwagę udzielono dążeniom separatystycznym mniejszości narodowych zamieszkujących ziemie gruzińskie. Książka stała się podstawą przeprowadzenia przewodu habilitacyjnego przed Radą Naukową Instytutu Historii UAM.

Okres po habilitacji stanowi kontynuację wcześniejszych kierunków badań. Jednak podjęcie pracy w Instytucie Historii Uniwersytetu Szczecińskiego wymusiło poszerzenia problematyki badawczej. Z jednej strony, kontynuacją wcześniejszych badań była opublikowana przez wydawnictwo TRIO książka Józef Chodźko 1800-1881). Polski badacz Kaukazu (Warszawa 2001). Przybliżała ona sylwetkę wybitnego polskiego geografa, który dokonał triangulacji Kaukazu. Z drugiej strony, zainteresowania historią myśli społecznej doprowadziły do opracowania wyboru tekstów źródłowych do tego przedmiotu zatytułowanego Od Platona do Webera (Szczecin 2002). Sporo uwagi skupiła także problematyka rosyjskiej transformacji ustrojowej. Prowadzona przez kilka lat kwerenda prasowa, której owocem były przeglądy prasy drukowane w poznańskim kwartalniku "Życie i Myśl", posłużyła jako punkt wyjścia do napisania książki Dekada Jelcyna. Uwarunkowania przemian politycznych i społecznych w Rosji 1991-2000. (Szczecin 2003). To monograficzne opracowanie prezentowało okres prezydentury Borysa Jelcyna, jako fragment dziejów państwa rosyjskiego, w formie kształtowanej od rządów Piotra I.

Podjęcie pracy w Uniwersytecie Szczecińskim nie oznaczało zerwania nawiązanych wcześniej kontaktów naukowych. Dowodziło tego zorganizowanie w Instytucie Wschodnim UAM pierwszej międzynarodowej konferencji poświęconej współczesnym przemianom na Kaukazie. Materiały z niej ukazały się drukiem w tomie Kaukaz w dobie globalizacji (Poznań 2005). Aktywność naukowa obejmuje obecnie dwa zasadnicze kierunki badawcze - Kaukaz jako europejsko-azjatyckie pogranicze oraz obszar poradziecki w okresie transformacji ustrojowej. Rozwijaniu badań w pierwszym kierunku służył wyjazd na badania do Baku we wrześniu 2005 r., podczas którego przeprowadzono kwerendę poloników w azerbejdżańskich archiwach centralnych. Szczególnym zainteresowaniem objęto dokumenty opisujące starania polskiej kolonii w XIX wiecznym Baku o zgodę na zbudowanie kościoła katolickiego w tym mieście. W 2006 r. czasie moje badania dotyczyły przemian na obszarze poradzieckim, czego rezultatem było wydanie tomu studiów poświęconych przemianom na Ukrainie po "pomarańczowej rewolucji" - "Pomarańczowa rewolucja" - szansa dla ukraińskiej transformacji politycznej. W 2007 w związku z Rokiem Władysława Andersa przygotowano dwa referaty na konferencje w Szczecinie i Londynie poświęcone temu wybitnemu wojskowemu i politykowi. Dnia 23 października 2008 r. we współudziale z Książnicą Pomorską im. St. Staszica i Klubem Harbińczyków w Szczecinie przygotowano konferencję której głównym celem było wprowadzenie do obiegu bardzo cennego materiału źródłowego, jakim są dokumenty i materiały Polonii mandżurskiej (harbińskiej),gromadzone i przechowywane w Książnicy Pomorskiej. Efektem sympozjum było opublikowanie zbioru Polskie ślady na Dalekim Wschodzie - Polacy w Harbinie ( red. A. Furier, Szczecin 2008). Zrealizowano także wyjazd badawczy do Gruzji podczas którego uzupełniono materiały kwerendy do książki dotyczącej polsko-gruzińskich kontaktów. Materiały te zostały wykorzystane do napisania kilku artykułów, posłużyły także jako podstawa źródłowa książki dotyczącej obecności Polaków w Gruzji - Polacy w Gruzji, Warszawa 2009. Książka została nagrodzona przez "Przegląd Wschodni" w kategorii Dzieje Polaków na Wschodzie. Stanowiła ona podstawę złożenia wniosku o nadanie tytułu profesorskiego. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski nadał Andrzejowi Furierowi tytuł profesora nauk humanistycznych w 2010 r.". Obecne zainteresowania badawcze koncentruje wokół zagadnień dotyczących współczesnych przemian europejsko-azjatyckiego pogranicza na przykładzie Kaukazu.