Henryk Elzenberg

"O sobie i tych zapiskach. Co za sens, na miłość boską, by mając tyle innych zadań do wykonania, a możliwości zewnętrzne tak ograniczone, poświęcać czas i siły na spisywanie myśli, o których wiem z góry, że nie wejdą w żadną całość sensowną, które pójdą do teki i tam zostaną; co gorsza: które za kilka tygodni mogą pójść z dymem, podczas gdy ich autor, z plecakiem na ramionach, wraz z całym stadem ewakuowanych powędruje na zachód. A jednak to odpowiada jakiejś przemożnej, nieprzepartej potrzebie mojej natury. Całe życie czułem ten nakaz sporządzania, od czasu do czasu, tych "bilansów" czy "rozrachunków". I daremnie powtarzałem sobie, że jeśli to mają być rozrachunki wyłącznie z samym sobą, we własnym wnętrzu, to mogę równie dobrze je przeprowadzać po prostu jako medytacje, bez notowania. Wydaje mi się, że moja samowiedza nie będzie zupełna, jeśli myśli, które się na nią składają nie będą spisane. I jeszcze to drugie wrażenie, że, w rezultacie, "ja" to właśnie suma owych zapisek, narosła przez dziesiątki lat i w które stopniowo przez lata przelewała się jakoś ta rzeczywistość, która pierwotnie była wewnątrz w świadomości, w podmiocie. "Ja" - to ten stos tek i papieru pokrytego ciemnymi znakami, kruchy i nietrwały, ale dzisiaj już bardziej od podmiotowości mej rzeczywisty.