Percy Bysshe Shelley

Angielski poeta i dramaturg. Przedstawiciel angielskiego romantyzmu. Urodzony jako członek bogatego rodu szlacheckiego w Field Place w hrabstwie Sussex, absolwent prestiżowej szkoły Eton College, przez krótki okres student Oksfordu. Był wegetarianinem.

W 1810 r. Shelley opublikował swój pierwszy utwór – powieść gotycką Zastrozzi, w której objawił swój ateistyczny pogląd na świat. W tym samym roku wydał wraz z siostrą Elizabeth Original Poetry by Victor and Cazire, a już jako student w Oxford – Posthumous Fragments of Margaret Nicholson.

W 1811 r. Shelley wydał broszurę The Necessity of Atheism (O konieczności ateizmu),z powodu której został wydalony z uczelni. Kolejnym skandalem w życiu ledwie 18-letniego Shelleya stała się ucieczka do Szkocji i ślub – mezalians z Harriet Westbrook, córką oberżysty. Młodzi małżonkowie przenieśli się najpierw do Lake District, a następnie do Irlandii, gdzie Shelley zaangażował się w pisarstwo polityczne.

W 1813 r. został wydany utwór Queen Mab: A Philosophical Poem, w którym widać fascynację poety radykalną filozofią Williama Godwina (twierdził, że Godwin ukształtował jego pogląd na świat[1]). Shelley zakochał się w córce Godwina i Mary Wollstonecraft, Mary. 18 lipca 1814 poeta porzucił ciężarną Harriet, płacił jej jednak alimenty, i z Mary uciekł na Kontynent, do Francji i Szwajcarii. Owocem sześciotygodniowej podróży były opublikowane później wspomnienia.

W 1815 r. powstał pierwszy istotny wiersz Shelleya, alegoria „Alastor, or the Spirit of Solitude” (Alastor, czyli Duch samotności).

Latem 1816 r. miała miejsce kolejna podróż Shelleya, Mary i jej siostry Claire Clairmont – kochanki Byrona – do Szwajcarii. Wspólny pobyt nad Jeziorem Genewskim i rozmowy z Byronem miały inspirujący wpływ na Shelleya i zaowocowały m.in. powstaniem kolejnego znaczącego utworu Hymn to Intellectual Beauty (Hymn do piękna myśli ludzkiej). Wyprawa w Alpy Francuskie zainspirowała powstanie wiersza Mont Blanc. W tym samym czasie Mary rozpoczęła pisanie słynnej powieści Frankenstein.

W grudniu 1816 r. Harriet Shelley po kilku latach nieszczęśliwego małżeństwa popełniła samobójstwo topiąc się w stawie. Po kilku tygodniach Shelley poślubił Mary. Osiedlili się w Marlow, w pobliżu przyjaciela Shelleya Thomasa Love Peacocka. Shelley zaczął udzielać się w kręgu literackim stworzonym wokół pisarza Leigh Hunta, kiedy poznał innego angielskiego romantyka, Johna Keatsa. W owym czasie powstał długi poemat narracyjny Laon and Cythna – kolejne dzieło antyreligijne. Obrazoburczy utwór został wycofany ze sprzedaży, następnie przeredagowany i wydany ponownie w 1818 r. jako The Revolt of Islam (Rewolucja muzułmańska). Pod pseudonimem „Pustelnik z Marlow” Shelley wydał wtedy także dwa traktaty polityczne.

Ponowny kontakt z Byronem we Włoszech w 1818 r. znów zainspirował silnie Shelleya – powstały utwory Julian and Maddalo oraz Prometeusz rozpętany (Prometheus Unbound)[2]. Prometeusz rozpętany jest najwznioślejszym dziełem Shelleya, będąc udramatyzowanym poematem, swego rodzaju kontynuacją dzieła Ajschylosa. Dzieło to przekazuje treści anarchistyczne i ateistyczne, mówi o wyzwoleniu człowieka spod władzy państwa, religii i nierówności klasowej, uważanych przez autora za czynniki zniewalające ludzi, oraz wysnuwa utopijną wizję świata wolnych ludzi.

Wyjazd do Włoch związany był jednak też z rodzinną tragedią Shelleyów – umarła ich córka, potem syn. W 1819 r. w Livorno powstał dramat The Cenci, a po masakrze Peterloo, najbardziej znane wiersze polityczne The Masque of Anarchy i Men of England, a także esej polityczny The Philosophical View of Reform (Pogląd filozoficzny na reformę).

W 1821 r. powstała elegia na śmierć Johna Keatsa „Adonais”. W 1822 r. Shelley planował utworzenie wraz z Byronem i Leigh Huntem, pod wydawniczą egidą tego ostatniego, czasopisma o tytule „The Liberal”, które miałoby stać się alternatywą dla pism konserwatywnych.

W drodze powrotnej ze spotkania w Pizie, 8 lipca 1822 podczas sztormu, w drodze z Livorno do Lerici, żaglówka Shelleya Don Juan zatonęła. Shelley zginął, dopiero co omówiwszy z Leigh Huntem szczegóły dotyczące nowego czasopisma.

Ciało Shelleya zostało skremowane na plaży w pobliżu Viareggio, a prochy złożone na Cmentarzu Protestanckim w Rzymie. Serce aż do swej śmierci w 1851 r. zachowała jego żona Mary. Na jego nagrobku wyryto słowa: Cor Cordium, które znaczą dosłownie: „Serce Serc”.