Pavel Campeanu

Książka NIE JEST biografią Ceausescu. Jest zbiorem rozważań o nim i o korzeniach 'antysowieckiego stalinizmu', ustroju, który za jego czasów w Rumunii osiągnął apogeum. Jeśli nastawimy się na to od początku, to trochę wyniesiemy z lektury i prawdopodobnie nie będziemy rozczarowani. Autor koncentruje się na postaciach działaczy komunistycznych, którzy przygotowali drogę 'Słońcu Karpat', czy, jak kto woli, 'czerwonemu carowi' - Stefana Forisa, Anny Pauker, Constantina Parvulescu i Gheorghiu Deja; kompleksowo analizuje istotę rumuńskiego komunizmu i jego oryginalność na tle innych demoludów, pod koniec daje również spójny przekrój przez dramatyczne dla Rumunii lata osiemdziesiąte (w najciekawszym w mojej opinii rozdzialiku 'Narodziny i śmierć w Rumunii', będącym powtórzeniem artykułu przygotowanego w tamtym czasie dla zachodnich czytelników, opisującego absurdy życia w kraju, który zdołał oprzeć się polityce gospodarczej RWPG, uzyskując pozorną niezależność od Moskwy za potworną cenę, oraz w petycji, którą skierował do prezydenta i komitetu centralnego partii przeciwko ustawie 'racjonującej' dostawy energii elektrycznej i gazu konającej z zimna i głodu ludności). O samym Ceausescu pisze autor zaskakująco niewiele, sam we wstępie stwierdzając, że nie widzi sensu przytaczania powszechnie znanych anegdot - ale i takie możemy tutaj znaleźć, zwłaszcza z okresu wczesnej młodości przyszłego dyktatora i pobytu w więzieniu, gdzie Campeanu poznał go osobiście. O sile książki stanowią końcowe rozdziały, które sprawiły, że wystawiłam jej ocenę dobrą, a nie przeciętną (początkowo odrzucało mnie rozminięcie się z moimi oczekiwaniami, a miejscami także nadmiar socjologicznego bełkotu). Wspomniany podrozdział 'Narodziny i śmierć w Rumunii', napisany najprostszym i najlepszym językiem (no i, nie ukrywajmy, jeżący włos na głowie czytelnika),mogę polecić absolutnie każdemu, kto chciałby szybko dowiedzieć się czegokolwiek o dyktaturze Ceausescu.