Attar z Niszapuru

„Dywan perski” to zbiór wierszy perskich poetów z okresu średniowiecza. Tomik wzbogacony jest o krótkie noty biograficzne poszczególnych autorów oraz mini słownik pojęć, dzięki czemu lepiej możemy zrozumieć prezentowaną treść. Całość wzbogacają piękne, kolorowe ilustracje z perskich rękopisów. Tomik przenosi nas w świat estetycznych odczuć średniowiecznych mieszkańców Persji, a przynajmniej tych, którzy parali się pisaniem i czytaniem poezji. Muszę przyznać, że kolejne wiersze, opiewające budzącą się do życia wiosnę, urok wczesnego poranka, ogrody pełne kwiatów i cyprysów, cudowność rubinowego wina oraz miłosne rozterki, zmusiły mnie do refleksji, jak my sami dalecy jesteśmy od tego typu estetycznej wrażliwości. Dla przykładu, brzask poranka jako zjawisko estetyczne w naszej obecnej kulturze jest prawie niezauważalne. Z różnych powodów. Wiersz „Obudź się, bo już pierzchają przerdzewiałe gwiazdy nocy...” (Szamsuddin) pozwala zrozumieć, jak wiele tracimy. Ten opis porannego ogrodu pełnego róż i degustacja pierwszych promieni słonecznych w towarzystwie „złotej czarki” - coś wspaniałego! Tylko czytając takie wiersze, można zrozumieć, jak wysoki był poziom kulturalnych tamtych obszarów w średniowieczu, i jaką wielką katastrofą była inwazja mongolska, która starła w proch kwitnące miasta, zastępując tolerancyjną radość z życia surowym, stepowym fanatyzmem i barbarzyństwem. W bogatym zbiorze wierszy z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie. Mnie wręcz zachwyciły absolutnie genialne czterowiersze (rubajjaty) Omara Chajjama. Nie miałem wcześniej pojęcia o ich istnieniu. A byłoby wielką szkodą nie przeczytać: „Chajjamie, jeśli cię wino upoi, ciesz się, i dziewczyną o licach jak tulipan ciesz się; skoro ostateczną rzeczą świata jest nicość, pomyśl sobie, że nie jesteś, i gdy jesteś, ciesz się” (s. 96) albo „Czy wiesz, czemu kogut do dnia, o białym brzasku, tyle krzyku naraz czyni, tak głośno rozpacza? Mówi tak: Ukazano w zwierciadle poranka, że minęła jeszcze jedna noc z twojego życia.” (s. 100) Już wiem, że jest to pozycja, którą muszę koniecznie zdobyć. Myślę, że zajmie godne miejsce obok „Maksym i rozważań moralnych” La Rochefoucaulda. Zainteresowały mnie również zawarte w tomiku fragmenty z „Szahname” Ferdousiego – trzeba będzie kiedyś sięgnąć po ten narodowy epos perski. Tak, „Dywan perski” okazał się być pożyteczną lekturą, która dała mi sporo przemyśleń oraz inspiracji. Z chęcią sięgnę po kolejne części tego cyklu.