Andrzej Albert

Jak była mowa przy „Roztrzaskanym lustrze”, Wojciech Roszkowski dotąd był dla mnie autorem „Najnowszej historii Polski” i lepiej, gdyby tak zostało. Kiedyś oceniałam „Najnowszą historię” wyżej niż teraz, ale nadal oceniam wysoko. Pierwsze wydania były lepsze od późniejszych. O IV zjeździe PZPR w 1964 „Uchwały IV zjazdu zawierały także zapowiedź "dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej", co w nowomowie komunistycznej oznaczało zamiar dalszego ograniczenia demokracji zwykłej.” (s. 829) Później końcówka zdania została z niewiadomych powodów skrócona do „oznaczało zamiar ograniczenia demokracji.” („Historia Polski, 1914-1991” 1992 s. 271) „9 II 1953 r. Rada Państwa wydała dekret o tworzeniu, obsadzaniu i znoszeniu stanowisk kościelnych. Postanawiał on, iż każda nominacja i akt jurysdykcyjny Kościoła w Polsce podlega kontroli władz oraz może być przez nie anulowany. Dekret stanowił akt brutalnej ingerencji w kwestie zastrzeżone zazwyczaj w konkordatach dla władz kościelnych, sprzecznej z zasadą rozdziału Kościoła od państwa.” (s. 640) W późniejszych wydaniach brzmi to znacznie słabiej, np. „Dekret stanowił akt ingerencji w kwestie zastrzeżone w konkordatach władzom kościelnym.” („Historia Polski 1914 – 2004” Warszawa 2004, s. 208) O uchyleniu tego dekretu połowicznie: „Pragnąc neutralizacji Kościoła i środowisk katolickich nowe kierownictwo partyjne zawarło w dniu 8 XII 1956 r. drugie porozumienie z Episkopatem. Postanowiono w nim uchylić dekret z lutego 1953 r. o obsadzaniu stanowisk kościelnych przez władze” („Najnowsza” s. 736) Jednak kolejny dekret z 31 grudnia 1956 (Dz. U. 1957 Nr 1 poz. 6) zawierał podobną treść, co poprzedni. Nie widać zasadniczych błędów, za to sporo drobnych. Dwa dla przykładu. O Poznańskim Czerwcu 1956: „Według oficjalnych danych zginęło 75 osób, a około 800 raniono.” (s. 713) Otóż wpierw władze podały 38 ofiar śmiertelnych, „17 lipca 1956 r. Generalny Prokurator PRL oficjalnie poinformował, iż w Poznaniu zginęły 53 osoby. Ta liczba była obowiązująca przez następne ćwierć wieku. Dopiero w 1981 r. w związku z przygotowaniami do odsłonięcia Pomnika Ofiar Czerwca 1956 r. Aleksander Ziemkowski ogłosił imienną listę ofiar zawierającą 74 nazwiska, w tym trzy nie rozpoznane i opatrzone symbolem "NN". Lista ta była później kwestionowana (dwie czy trzy osoby miały żyć długo po "krwawym czwartku"),niemniej w drugim wydaniu książki "Poznański Czerwiec 1956" Ziemkowski opublikował zweryfikowaną listę obejmującą 73 nazwiska. Zarazem napisał, iż "nadal nie jest to lista ostateczna. Według danych posiadanych przez autora, całkowita liczba ofiar śmiertelnych Powstania Poznańskiego może sięgać lub nawet przekraczać 100 osób".” (Jerzy Eisler we wstępie do Edwarda Jana Nalepy „Wojsko Polskie w Grudniu 1970” s. 14) „Na jesiennej sesji sejmu w 1961 r. wniesiono (…) projekty ustaw: o Sądzie Najwyższym, która likwidowała resztki jego niezależności przez wprowadzenie pięcioletniej kadencyjności, a także o zgromadzeniach i meldunkach. Zgromadzenia publiczne wymagać miały zgody władz administracyjnych, które delegowały swego funkcjonariusza upoważnionego w każdej chwili do zamknięcia zebrania. Projekt ustawy o meldunkach przewidywał karę dwóch lat więzienia za niedopełnienie obowiązku meldunkowego.” (s. 816) Jak była mowa w „Klubie Krzywego Koła” ustawy zostały w takim brzmieniu nie tylko wnioskowane ale i uchwalone, ta o zgromadzeniach dotyczyła także obradujących w pomieszczeniach.