Walery Osipow

Książka ukazała się drukiem w Związku Radzieckim lat 50-tych. Byłem oczywiście świadomy ograniczeń, jakim poddany był autor tworzący w tamtych czasach w tym konkretnym kraju. I rzeczywiście: pierwsze rozdzialy „Syberyjskich diamentów” to patetyczny, ojczyźniany „produkcyjniak” o heroiźmie pracy człowieka socjalistycznego w jakuckich „ okolicznościach przyrody”. Poza ciekawą historią wykorzystywania diamentów w przemyśle i metod poszukiwania diamentonośnego kimberlitu oraz scenkami rodzajowymi z życia na dalekiej północy niewiele można tutaj „wyciągnąć”. Sytuacja zmienia się jednak mniej więcej w połowie książki, gdy Osipow rozpoczyna opowieści o niezwykle zaangażowanych, idealistycznie nastawionych geologach i lotnikach, którzy opłacili realizację własnych marzeń i celów życiowych ceną najwyższą - własnym życiem. Wstrząsający odpis listów Konstantego Sabinina do żony Wiery, listów, których nigdy nie zdołał wysłać, dobitnie pokazuje, że Syberia to miejsce, które nie wybacza żadnego błędu. Jeśli musiałbym porównywać te teksty do innych prawdziwych historii, to przychodzą mi do głowy relacje z nieudanej wyprawy Scotta na Biegun Południowy oraz zaginionej ekspedycji „Erebusa” i „Terroru” w poszukiwaniu Przejścia Północno-Zachodniego. Książka jest zatem bardzo nierówna: z jednej strony odstręcza socjalistyczną retoryką podboju przyrody – z drugiej strony opisuje niezwykle dramatyczne, a obecnie pewnie mało znane, wydarzenia z wypraw geologicznych na Płaskowyż Syberyjski. Amatorzy historii ze „śniegu i lodu”, na przykład tych małżeństwa Centkiewiczów, powinni przeczytać „Syberyjskie diamenty” przynajmniej w celach porównawczych.