Fernando de Rojas

TREŚĆ: kawaler zakochany bez wzajemności zwraca się o pośrednictwo w amorach do kutej na cztery nogi, mega zdemoralizowanej i chytrej wiedźmy, trudniącej się (o zgrozo!) przywracaniem kobietom utraconego dziewictwa... RODZAJ LITERACKI: tragedia/zdialogizowana powieść. Jednocześnie rubaszna i tragiczna. SŁAWA: napisany w 1499 roku utwór zyskał sławę najpopularniejszego w Hiszpanii, aż do czasów słynnego „Don Kichota” Cervantesa. Przyznam, że jestem pod wrażeniem „Celestyny”. Wiekowa, choć napisana czy przetłumaczona na polski prostym językiem, wręcz sprośnym, wulgarnym, cynicznym... Słowo, określające kobietę lekkich obyczajów na k.. pada niezliczoną ilość razy. O ile w dawnej literaturze pięknej rzadko spotykam tak wulgarny język, to tu wręcz jestem zszokowany tą dosadnością, jasnością, ordynarnością, po prostu szaloną komunikatywnością przekazu. W „Celestynie” nie ma miejsca na delikatności, ugładzanie wypowiedzi, wyrafinowane słownictwo... Tu jest wprost walenie prosto z mostu, bez owijania w bawełnę. Być może to jest powodem, że chyba jak na razie doczekaliśmy się tylko jednego polskiego przekładu utworu i to dokonanego kilkadziesiąt lat temu... No nie dziwię się... Ta książka raczej nie przyczyni się do wychowywania cnotliwych postaw wśród młodzieży, a wręcz przeciwnie zdemoralizuje... Pomimo tego, trzeba uczciwie przyznać, że „Celestyna” to wyśmienite stadium ludzkiej psychiki, żądz, namiętności, cynizmu, zbrodni, ale i miłości. Oprócz wisielczego poczucia humoru (np. „wielce raduję się tą nowiną, jak lekarz, gdy mu poturbowanych niosą”) dzieło Rojasa zawiera niewyobrażalnie mnóstwo trafiających w sedno mądrości życiowych, które to sprawiają że mamy do czynienia ze sztuką wybitną. Podam dwa przykłady, choć o wiele więcej takich smaczków się znajduje: „Drzewo, gdy się je przesadza nieustannie, nie może zapuścić korzeni” „Mądry dostosowuje się do okoliczności, głupiec jeno się nie zmienia” Nota bene, pomimo całego rynsztoku, jaki się wylewa z tej zdemoralizowanej „Celestyny” także miłośnicy wzniosłości i piękna znajdą coś dla siebie, gdyż utwór ma poruszające do wzruszeń zakończenie takie bardziej w stylu „Romea i Julii”.