Henryk Gostomski

Nie do końca tematyka problemów nastolatków jest moją ulubioną. Raczej unikam książek, które poruszają ich problemy. Jednak "Świeżak" porusza na tyle interesujące zagadnienia, że postanowiłam się z nim zapoznać. Nie raz zastanawiałam się, jak to jest, że tak młodzi ludzie zbaczają na złą drogę. Dlaczego tak robią? Co ich ku temu skłania? Czy to wzorce, jakie czerpią z zachowań swoich rodziców, brak zainteresowania z ich strony, czy może po prostu wpływ kolegów? "Świeżak" po trosze wyjaśnia, a przynajmniej próbuje, mechanizm tych złych zachowań nastolatków, ich tok myślenia i pokazuje, jak wygląda życie młodocianego przestępcy zesłanego przez sąd do Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego. Historia, którą przedstawia nam Henryk Gostomski dotyczy pochodzącego z patologicznej rodziny Bartka. Chłopak dorastał w biedzie, ponieważ jego ojciec- alkoholik- przepijał wszystkie pieniądze, jakie zdołał zarobić. Chcąc się z tej biedy wydostać, chłopak przystaje do miejscowego gangu, kradnącego samochody. Początkowo nie orientuje się jeszcze, że to coś złego. Jest dumny, bo dla nowych, dużo starszych kolegów jest kimś ważnym i wyjątkowym, a przynajmniej tak go oni zapewniają. To sprawia, że czuje się jedyny w swoim rodzaju, a pieniądze, które udaje mu się zarobić w ten sposób, pozwalają sprawiać radość mamie i młodszej siostrze. Z czasem jednak wszystko przestaje się tak pięknie układać i Bratka co jakiś czas łapie policja. W końcu, sąd skazuje go na pobyt w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym, dając mu ostatnią szansę na powrót na dobrą drogę- jeśli się nie uda, chłopak wyląduje w poprawczaku. W owym ośrodku będzie musiał zmierzyć się z nowymi realiami życia, kolegami, wychowawcami... Przedstawiony sposób działalności ośrodka jest bardzo interesujący. Autor zapewnia nas, że placówka do której trafił Bartek jest jedną z łagodniejszych tego typu. Mimo wszystko nie wyobrażam sobie w takowej mieszkać. Wszystko tam odbywa się według ściśle zaplanowanego planu dnia. Obowiązują dokładnie określone godziny, w których można np. grać w piłkę, jeść, czytać, czy nawet odrabiać lekcje. To, co spodobało mi się najbardziej w tej powieści, to kreacja postaci. Są one barwne, prawdziwe i wzbudzają emocje. Nie znajdziemy tutaj postaci tylko "czarnych" albo tylko "białych". Każda z nich ma w sobie coś prawdziwego. Może dlatego, że w notce wydawnictwa możemy przeczytać, że powieść ta jest oparta na faktach? Może więc te wszystkie postaci miały swoje pierwowzory w rzeczywistości. Oczywiście największą sympatią zapałałam do Bartka. W końcu jego losy śledzimy od samego początku książki. Znamy jego myśli, uczucia. Zresztą nie da się go nie polubić, wiedząc jakie miał życie i co go skłoniło do kradzieży. Pozytywne odczucia wzbudził we mnie też Bury, chociaż muszę przyznać, że to chłopak, który kompletnie nie pasował mi do otoczenia. Nigdy nie posądziłabym takiej osoby o złodziejskie zdolności. Bury był bowiem spokojny i wyniosły, wśród swoich kolegów budził powszechny szacunek i strach, choć nie był typem człowieka, budującego to wszystko poprzez użycie pięści. Na dodatek ambitny w szkole, zawsze uprzejmy. I choć trzymał sztamę z chłopakami, to nigdy nie robił awantur, nie krzyczał i nie kipiał złością na wychowawców. Swoje racje potrafił bardzo inteligentnie przedstawić w taki sposób, że wychowawca nic nie mógł mu zarzucić. Wychowawcy to kolejne postacie, które wzbudzały we mnie wiele emocji. Najbardziej polubiłam Kazia, który potrafił traktować chłopaków zupełnie po ludzku, z dozą sympatii, a nie jak bandę potencjalnych zabijaków. Cieszę się jednak, że Gostomski w swojej książce nie koloryzował faktów i ukazał także oblicze wychowawców z trochę gorszej strony. Pokazał, że wśród nich znajdą się też ludzie pozbawieni jakichkolwiek skrupułów, bez uczuć i krzty ciepła. Bestialski Tuszyński, który zrobi wszystko, by pognębić swoich wychowanków, niesprawiedliwy Filozof, odbierający przepustkę na wyjazd do mamy i młody, niedoświadczony pedagog, który za bardzo spoufalał się z wychowankami, sprzedając im informacje o tym, co ciekawego i ważnego miało wydarzyć się w ośrodku. Były też aspekty, które mnie bardzo zdziwiły. Kiedy któryś z wychowanków ośrodka uciekał, organizowane były pościgi za nim. I może nie samo to dziwi, lecz to, kto brał udział w tych pościgach. Otóż pozostali wychowankowie. Dla mnie to bardzo dziwne, żeby w ślad z uciekinierem wysyłać jego kolegów. Po pierwsze chyba jasne jest, że jednak większość z chłopaków w myśl zasady: "jeden za wszystkich, wszyscy za jednego", nie zdradzi kolegi, a drugą kwestią jest to, że to zwiększało szansę ucieczki większej ilości chłopaków. Powieść czyta się dość dobrze. Język jest prosty, przekaz łatwy w odbiorze. Czasem przeszkadzają tylko i nużą powtórzenia pewnych informacji. Po kilka razy autor wyjaśnia to samo w przeciągu całej powieści, jakby sam zapomniał, że o tym już wcześniej wspominał. Ogólnie rzecz biorąc ze "Świeżakiem" warto się zapoznać. To naprawdę interesująca lektura, nie tylko dla miłośników powieści, poruszających problemy nastolatków.