Dieter Schenk

Było sobie Wolne Miasto Historia Wolnego Miasta Gdańska jest niezwykle burzliwa, gdyż jego powstanie było obciążone "grzechem pierworodnym" w postaci braku narzędzi jego kontroli. Niemcy bezlitośnie to wykorzystali w okresie przed wybuchem II wojny światowej. Historia Wolnego Miasta Gdańska od momentu jego powstania do zdobycia przez Armię Czerwoną jest porażającym przykładem działań nazistów, którzy za wszelką cenę dążyli do wojny i nie wahali się użyć wszystkich środków. Książka Dietera Schenka pomimo naukowego charakteru nie jest trudna w lekturze - sposób pisania nie jest "suchy", wielokrotnie autor ocenia wydarzenia i działania osób. Dotyczy to zwłaszcza działań powojennych sądów, które zamiast skazywać zbrodniarzy uniewinniały ich. Wynika to przede wszystkich z tego, że autor nie jest pracownikiem naukowym, a prawnikiem. Jedna z jego wcześniejszych publikacji dotyczyła mordu na obrońcach Poczty Polskiej i miała wpływ na ich uniewinnienie przez niemiecki sąd. Głównym tematem jest sposób w jaki naziści po dojściu do władzy zaczęli przekształcać Wolne Miasto w kolejny okręg Rzeszy - łamanie praw mniejszości narodowych i etnicznych, sankcjonowanie przemocy wobec nie-Niemców, militaryzacja policji oraz innych organizacji, wszelkiego rodzaju działania propagandowe (które rzadko kiedy mówiły prawdę). Ukazane są sylwetki najważniejszych lokalnych przywódców m.in. Alberta Forstera oraz kilku innych postaci. Zakres czasowy nie kończy się na roku 1945, jak wskazuje tytuł, lecz opisuje też w skrócie powojenne losy miasta - wydarzenia Grudnia '70, strajki w latach osiemdziesiątych czy też wstąpienie do Unii Europejskiej. Zaletą pozycji jest duża ilość archiwalnych zdjęć ukazujących Gdańsk, zarówno przed wojną jak i w jej trakcie. Zresztą takie miało być założenie tego wydawnictwa - uzupełnienie luki wśród literatury, gdyż według autora brakowało "(...)ilustrowanej historii Gdańska o czasach, gdy powiewały nad nim flagi ze swastyką.(...)" Treści wewnątrz są oparte na licznych źródłach, których spis wraz z indeksem nazwisk i przypisami obejmuje ostatnie 20 stron. Czego brakuje w tej pozycji to próba odniesienia się do historii innych wolnych miast, co sugeruje podtytuł. Książka została wydana na dobrej jakości papierze i w twardej oprawie. Z jednej strony to plus - jest trwała i dobrze prezentuje się na półce, z drugiej mały minus - do plecaka lub torebki raczej się jej nie weźmie. Podsumowując - ciekawa propozycja dla interesujących się nie tylko Gdańskiem, ale w ogólności historią, zwłaszcza czasami II wojny światowej. Za możliwość przeczytania dziękuję Wydawnictwu Oskar oraz portalowi eKulturalni.pl http://czytalski.pl