S. Arutjunow

Oczyma wyobraźni widziałem, jak dwaj radzieccy uczeni na widok fallicznej figurki czerwieniąc się ze wstydu i zasłaniając oczy mówili do siebie "Swietoj Lenin, eto pienis, eto pornografija". Ci są dzicy, to jest prymitywne a tamto pornograficzne. Takie wartościowanie już na wstępie podkopuje wiarygodność reszty pracy. No ale myślisz sobie - może nie będzie tak źle. Otóż będzie. Clou całej tej książki to "religia zła". Religia to wyzysk i ucisk mas przez klasy rządzące. Shintoizm fatalny, bo wspiera reakcję [sic!], buddyzm trochę lepszy ale nadal zabobon a w ogóle to "odnosi się wrażenie, że ideolodzy kapitalizmu europejskiego i amerykańskiego zainteresowani są w jak najszerszej propagandzie chrześcijaństwa w Japonii. Najwidoczniej ktoś w tych krajach ma nadzieję, że rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa zdoła odciągnąć masy od idei socjalistycznych i rewolucyjnych [SIC!]" Japonia krytycznie potrzebuje socjalizmu, który uratuje ją od propagowanego przez religie obskurantyzmu, szowinizmu, fanatyzmu i sekciarstwa. Śmieszy i smuci kiedy autorzy z przejęciem opisują jak to za czasów Tokugawów w wśród ludu panowało "szpiclostwo" i donosicielstwo a każdy przybysz z zachodu traktowany był jak szpieg. Poza tym z całej książki bije jakieś leżące u podstaw niezrozumienie podstawowych cech mentalności Japończyków. Dla autorów japoński chłop czy radziecki chłop - wsio rawno. Ciężko traktować to jako jakiekolwiek źródło wiedzy. Choć, będąc sprawiedliwym, niewątpliwie można się czegoś z tej książki dowiedzieć o historii japońskich religii. Niemniej, to wciąż sowieckie gówno, które bym wyrzucił do śmieci gdyby nie ilustracje.