Bogusław Mrozek

Ta książka napisana w 1974 roku przez Bogusława Mrożka, badacza stosunków międzynarodowych piszącego pół stulecia temu książki o Indiach i Pakistanie, trafiła na moje indyjskie półki w biblioteczce wiosną w 2008 roku. Wówczas też ją przeczytawszy powróciłam do niej teraz, 13 lat później przeglądając wszystko, co mam w bibliotece o Nehru. Punktem wyjścia naszej czwartej podróży po Indiach było Delhi, a więc siadając do opisywania tej wyprawy wiedziałam, że czas napisać więcej o Nehru. W sześciu rozdziałach: - "Hic obiit Gustavus natus est Conradus" - Walki i rozterki w okresie międzywojennym - Spotkanie z przeznaczeniem - Przywódca niepodległych Indii - Twórca indyjskiej polityki zagranicznej - Zmierzch epoki Nehru B. Mrożek opowiada nam o życiu pandity kaszmirskiego, prawnika wykształconego w Anglii, zarażonego tam ideą socjalizmu, bojownika o wolność Indii trzymanego w sumie 9 lat przez Brytyjczyków w więzieniach, utrzymującego stamtąd listowną więź z córką, Indirą, która dwa lata po jego śmierci na 15 lat przejmie władzę w Indiach. Czytając tę książkę zaznaczyłam ołówkiem miejsca do zapamiętania. Dziś sprawdzam je po latach z ciekawością: - "Przed wielu laty wyznaczyliśmy spotkanie z przeznaczeniem, obecnie zaś nadchodzi czas ponownego złożenia przez nas ślubowania..., wraz z wybiciem północy...Indie obudzą się do wolności... W tym uroczystym momencie powinniśmy złożyć ślubowanie przyrzekając poświęcić się służbie dla Indii i...sprawie ludzkości...wolność i władza przynoszą odpowiedzialność...rzuca nam wyzwanie przyszłość." (Mowa Nehru nadana przez radio 15 sierpnia 1947 w chwili, gdy Indie odzyskiwały wolność po 180 latach niewoli brytyjskiej) - "Światło odeszło z naszego życia i nastąpiła wszędzie ciemność.... ojciec narodu odszedł...w tym kraju nagromadziło się aż nadto trucizny, w ciągu ostatnich miesięcy u lat ten jad zatruwając się umysły ludzkie. Musimy się przeciwstawić temu jadowi, musimy bronić się przed nim, zniszczyć go" (mowa Nehru nadana przez radio 30 stycznia 1948, zaraz po zabiciu w zamachu Gandhiego, zamachowiec był ekstremalnie nastawionym hinduistą, wrogim muzułmanom i Gandhiemu za jego szukanie zgody z muzułmanami) - Pancza Szila - 5 zasad ustalonych w porozumieniu indyjsko- chińskim w kwietniu 1954 roku 1. wzajemne poszanowanie integralności terytorialnej i suwerenności 2. wzajemną nieagresję 3. nieingerencje w sprawy wewnętrzne 4. równość i zasadę wzajemnych korzyści 5. pokojowe współistnienie Pięć lat później Dalajlama obawiając się o swoje życie w zajętym przez Chińczyków Tybecie przeszedł przez Himalaje, by szukać azylu w Indiach. Nehru nie uznając rządu tybetańskiego na uchodźstwie dał w kilku miejscach ziemię Tybetańczykom, zapewnił materialne wsparcie edukacji dzieci z Tybetu. Osiem lat później Chińczycy zaatakowali Indie zabierając im część ziem w Ladakh potrzebnych im do budowy drogi łączącej okupowany Tybet z resztą Chin. Załamany tym Nehru zmarł dwa lata później. W 74 roku życia. 10 lat wcześniej napisał "Gdy umrę, chciałbym, aby moje ciało było spalone...moim życzeniem jest, aby garść moich popiołów została wrzucona do Gangesu w Allahabadzie, co nie ma żadnego znaczenia religijnego...Byłem przywiązany do Gangesu i Dźamuny w Allahabadzie od czasu dzieciństwa...Ganges przypomina mi pokryte śniegiem szczyty i głębokie doliny Himalajów, które tak bardzo kochałem, oraz niżej położone rozległe i żyzne równiny, gdzie toczyło się moje życie, gdzie pracowałem... większość zaś moich popiołów powinna być.. uniesiona przez samolot i rozrzucona z góry ponad polami, gdzie trudzą się chłopi indyjscy, aby mogły się one zmieszać z kurzem i ziemią, stając się nieoddzielną częścią Indii."