Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nie ma co ukrywać: dla mnie Piotr Bruegel jest największy z wielkich. Zgodzę się więc z Feliksem Timmermansem, że to “najbardziej skomplikowanych malarz, najbardziej skomplikowanych czasów” i “najpiękniejsze serce Flandrii”. Problem w tym, że z powieści nie bardzo to wynika. Czytało mi się to zacnie: napisana ze swadą, pełna przaśnego humorem, powieść łotrzykowska podmalowana absurdem doskonale oddaje i tchnienie epoki, i nastrój obrazów Bruegla. Jednak z czasem coraz mocniej zaczął ujawniać się narrator: tłumaczył, wyjaśniał, narzucał interpretacje. Wyglądało to tak jakby Timmermans uznał, że powieść jest zbyt długa i trzeba końcowe partie tekstu poskracać. I nawet nie chodzi o to, że pewne hipotezy brzmią ahistorycznie, a inne wydają się oczywiste, one są tu zwyczajnie zbyteczne. Ten nauczycielski ton zniweczył poczucie lekkości jakie było moim udziałem podczas lektury pierwszej połowy książki. Ciężko mi też uznać protagonistę za “najpiękniejsze serce”. Jasne, jest patriotą, nie zapomina z jakiego stanu pochodzi, ale już jego stosunek do kobiet budzi wiele do życzenia. Bruegel zachowuje się niczym współczesna czytelniczka “Cosmo”: porzuca kolejne kochanki szukając tej jednej jedynej. I cóż tego, że w końcu ją znajduje? Łzy Berty, Anny czy Filii jakoś pozostały w mojej pamięci. Z drugiej strony, przyznać muszę, że Timmermans celnie ukazał malarza jako człowieka rozdartego. Między wiernością Kościołowi, a niechęcią do hiszpańskich najeźdźców, pragnieniem poznania świata, a miłością do ojczyzny, wreszcie między pokusami ciała i poszukiwaniem prawdziwej miłości. I chyba tylko jako artysta Bruegel wie co robi, zapatrzony w gotyk ma głęboko w poważaniu renesansowe nowinki. Umrze tak jak żył - pokazując absurdy otaczającej go rzeczywistości. Jest w powieści Timmermansa sporo uroku, ale mam wrażenie, że trochę się zestarzała. Sporo tu przepysznych fragmentów, ale też niektóre partie narratora trącą myszką.