Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Biorąc do ręki zbiór wspomnień wydany przez Austerię, miałam pewność, że to będzie dobry wybór. Bo przecież wystarczy, że to Austeria. Nic jednak nie wiedziałam o Leonie Neugerze, któremu te teksty zostały poświęcone. No, oczywiście poza krótkim wpisem w internecie, że znany slawista i tłumacz, że działacz opozycji, że Polak pochodzenia żydowskiego. A to doprawdy nic nie mówi o człowieku. Ale już fakt, ze zechciało o nim napisać tyle osób; literatów, aktorów, reżyserów, poetów, dziennikarzy, teoretyków literatury, z których każdy podzielił się bardzo osobistą odsłoną swej znajomości z Leonem Neugerem, mówi bardzo dużo. Dla każdego był on w jakiś sposób ważny i drogi, pozostawił po sobie pustkę nie do wypełnienia przez kogokolwiek innego, miejsce, które tak jak owo w Austerii przy Szerokiej „między dwoma nieodżałowanymi Adamami, Wodnickim i Zagajewskim, świeci pustką, prawie niedotykalną.” Okazuje się, że był osobą niezastąpioną dla wielu, choć każdy pamięta go trochę inaczej, „bo Leon ani nie był chronologiczny, ani łatwy do „zaszufladkowania”, co akurat dla książki wspomnieniowej jest niezwykle cenne. Elegancko, nobliwie ubrany pan, który nigdy nie pozwalał sobie na nieprzemyślaną, niedopracowaną wypowiedź. Wolał słuchać niż mówić, co spotyka się niezwykle rzadko. Czasami smutny, refleksyjny, często dowcipny, ale jak wszyscy zgodnie zaznaczają – bez odrobiny sarkazmu. Przyjaciel na dobre i na złe, przy tym niesłychanie, przy wielości swoich zainteresowań, inspirujący. Byłby wzruszony i onieśmielony, czytając te memuary, w których cieple i przytulności przyjemnie się schronić. On, tak towarzyski, tak wygadany, tak troskliwy: „Palił i poł, gadał jak najęty, bo ludzie przychodzili się z nim wyściskać, wyżalić, ze go tak dawno nie widzieli (…) Wodził wszystkich za nos, żydowskie dykteryjki i klątwy leciały jak z rękawa, czasem Szymborska czy Transtromer, jakieś mimochodem Miłosze i kto tam jeszcze z literatów czy filozofów polskich i szwedzkich. Naukowiec i baron Munchhausen w jednym, mieszkaniec obcych krain, zawodowy pijak, Polak i Żyd, hedonista.” Ludzie wspominają moment, gdy Leon im się pierwszy raz „objawił” i zwykle już później zostawał, bo nie mogło być inaczej, więzi szybko się nawiązywały i umacniały. Był szczery w swych przekonaniach, wspierał wolność w każdym wymiarze i ludzką solidarność. Często są to przywoływane z pamięci fragmenty zupełnie błahych chwil, tak naprawdę krotochwil, gdyż poczucie humoru było z pewnością tą cechą, którą podkreślają wszyscy jego znajomi i przyjaciele. I jeśli zdziwi nas, a zapewne tak będzie, że nie ma tu żadnej dychotomii, że obraz Leona Neugera zapamiętany przez każdego z tak wielu rozmówców pozostaje wciąż tak samo jasny, miły i ciepły, to spójrzmy na słowa Jerzego Jarzębskiego: „Leon był bez wątpienia charyzmatyczną postacią, inteligentnym rozmówcą i bardzo zdolnym uczonym, ale gdybym miał określić go tylko jednym słowem, powiedziałbym, że był dobry. Był dobrym człowiekiem.” No i wiadomo – hedonista, do tego dobroduszny, po prostu musi lubić dobrze zjeść, a nawet ugotować, by podjąć godnie przyjaciół. Uczty w towarzystwie Leona Neugera przeszły do legendy. Ciekawe też, jak różni ludzie postrzegają tę samą osobę, na rozmaite jej cechy zwracają baczniejszą uwagę, inaczej je komentują. Dla jednych ważna jest empatia i zrozumienie, dla innych cenniejsza będzie inteligentna rozmowa i inspirowanie do działania. Dla wszystkich zaś lojalność i szczerość. Ale żeby tak ani jednego słowa krytyki, a wszystkie zachwyty brzmią jak najbardziej szczerze! Przy okazji poznajemy też arcyciekawe środowisko krakowskich intelektualistów, ich bardziej prywatną twarz, strzępy dyskusji i poglądów artykułowane do przyjaciół zasiadających wespół za stołem w Austerii. To takie trochę podpatrywanie, na które otrzymaliśmy zgodę i które bardzo lubimy. Kto co jadł i pił, z kim było mu po drodze, a z kim zupełnie nie, o co się spierano i co wywoływało śmiech. Gdy czytam, co interesowało Leona Neugera, o czym pisał i w jak erudycyjny sposób to robił, wiem już, ze muszę sięgnąć po te teksty. Rozpocznę od jego wspomnień „Brokaty”, a później wyciągnę rękę dalej. Pewnie po eseje o postaci Żyda w polskiej literaturze i po teksty dotyczące literatury Europy Środkowej – to przecież bliska nam tematyka. Wspaniałe, ze czekają nas takie niespodzianki. Bierzesz do ręki książkę, bo wydana przez Austerię. Fascynuje cię postać bohatera, więc szukasz tego, co napisał, a jego dzieła prowadzą cię jeszcze dalej… Przygoda z literaturą nigdy się nie kończy i to jest w niej jedynym pewnikiem. Książkę mogłam przeczytać dzięki portalowi: https://sztukater.pl/