Dominique Sourdel

Bardzo dobre, kompleksowe ujęcie dziejów cywilizacji muzułmańskiej w epoce jej średniowiecznego rozwoju (VII-XII w.). Wykład jest spójny i dotyka najważniejszych zagadnień. Część pierwsza przedstawia najważniejsze wydarzenia polityczne od powstania islamu aż po rozpad imperium w XII i XIII wieku. W części drugiej Sourdelowie analizują rozwój systemu religijnego i prawnego islamu. Tu można znaleźć wiele informacji o szyizmie, mutazylizmie oraz kształtowaniu się czterech głównych szkół prawa muzułmańskiego. Najciekawsza jest jednak moim zdaniem część trzecia. Tutaj ukazane zostały zagadnienia społeczno-gospodarcze (w swoim czasie we Francji bardzo lubiono takie tematy). Autorzy podjęli więc analizę gospodarczych podstaw kalifatu, zasobów umożliwiających imperium rozwój, przyjrzeli się dworowi kalifa oraz mieszkańcom miast. Stosunkowo niewiele napisali za to na temat kultury, ale o tym akurat można przeczytać w innych pracach, a takie ujęcie społeczne i gospodarcze jest czymś rzadkim, więc i wartościowym. Należy zaznaczyć, że książka obfituje w ilustracje, mapy i plany (choćby różnych budynków charakterystycznych dla cywilizacji islamu). Integralna częścią pracy jest także bardzo obszerny alfabetyczny słownik najważniejszych postaci, terminów oraz toponimów. Znacznie ułatwia korzystanie z publikacji Sourdelów, ale też innych pozycji na temat muzułmańskiego średniowiecza. Co się tyczy porównania "Cywilizacji islamu" z innymi książkami o podobnej charakterystyce, to jeśli idzie o sprawy historii politycznej, to więcej informacji dostarczą "Burzliwe dzieje kalifatu bagdadzkiego" Hauzińskiego, natomiast kulturę tej epoki lepiej naświetlają "Dzieje Arabów" Hittiego i - tu trochę wyrywkowo - "Renesans islamu" Meza. Omawiana pozycja cechuje się jednak bardzo dobrym ujęciem spraw społecznych i gospodarczych, które w tamtych książkach są zmarginalizowane. W sumie praca Sourdelów jest bardzo dobrze skomponowana i pozwala dobrze usystematyzować wiedzę na temat średniowiecznego świata islamu. Tomasz Babnis