Anna Waśko

W "Arystokratach ducha" A. Waśko wzięła na warsztat bardzo specyficzny typ źródła, jakim są zapisy objawień średniowiecznych świętych. Skupiła się jednak nie na sprawach teologicznych ale raczej na zagadnieniach społecznych. Wbrew pozorom w oparciu o "Revelationes" św. Brygidy można sporo powiedzieć o społeczeństwie XIV-wiecznej Szwecji i Europy w ogóle. Analiza źródła jest bardzo dobrze osadzona w historycznym kontekście, w jakim św. Brygidzie przyszło żyć. Sporo uwag dotyczy ówczesnej Szwecji, ale Autorka nie poprzestaje tylko na problematyce szwedzkiej, bo jej bohaterka była osobą bywałą w świecie i dobre dwadzieścia lat spędziła w Italii. W książce pełno jest podziałów społeczeństwa na różne ordines, status oraz genera, ale od tego typu rozważań ciekawsze są moim zdaniem uwagi Brygidy na temat obyczajów, czy stosunku do religii. Zapewne niektórym wydaje się, że XIV stulecie było okresem wielkiego przywiązania do chrześcijaństwa etc. No cóż, św. Brygida miała na ten temat inne zdanie i bardzo piętnowała różne zachowania zarówno duchownych, jak i ludzi swojego (tj. rycerskiego) stanu. Nie może zabraknąć odwołania do teorii trzech funkcji Dumézila, nie może też zabraknąć wzmianek o Ludwiku IX Świętym. Autorka zamieszcza obszerne cytaty z "Revelationes", których zazwyczaj nie tłumaczy z łaciny, tak że ciężko będzie się przebić przez tę monografię czytelnikowi nie zaznajomionemu z tym językiem. Całość uważam za bardzo dobrą, erudycyjną rozprawę, która pokazuje XIV stulecie w nieco innym świetle. Tomasz Babnis