Marek Styczyński

W skrócie: ciekawa, zawiera mnóstwo sprawdzonych informacji, pięknie wydana. Jedynym minusem (ale może się czepiam) jest nadętość/nieskromność autorów. W Polsce mało jest książek opowiadających o Saamach, chociaż zainteresowanie kulturą dalekiej północy wciąż rośnie. Niewielka ich ilość nie oznacza jednak, że nie można trafić na znakomite pozycje. Ja natknęłam się na takową. Książka rozpoczyna się od wizyty autorów (oczywiście w tym wypadku możemy utożsamiać autorów z bohaterami) na targu i festiwalu w Jokkmokk. Przy okazji wprowadzają nas oni w to, czym jest Sapmi, oraz zapoznają nas z joikiem. Przybliżają nam również podstawy szamanizmu. Podczas kolejnych rozdziałów towarzyszyć możemy autorom podczas ich trekkingowych wypraw po szwedzkim Sapmi. Nie jest to jednak zwykły opis wędrówki z atrakcjami. Anna i Marek przeplatają relacje z podróży z informacjami botanicznymi, kulturowymi itp. Trzeba tutaj zaznaczyć, że oboje posiadają imponującą wiedzę oraz starannie zapoznali się z istniejącymi już publikacjami na temat Saamów, świadczy o tym chociażby mnogość przypisów. Fakty te nie są nudne, przykładem może być np. cytat ze strony 105: „Początkowo bowiem ludzie dla uzyskania odmiennych stanów świadomości pili mocz reniferów, które zjadły wcześniej muchomory”. Oczywiście, w „Vaggi Varri” znajdziemy też mnóstwo praktycznych wskazówek dla turystów. Myślę, że książka wyróżnia się nie tylko tematyką – została bardzo pięknie wydana. Dopracowanie w każdym calu widać już po okładce – nawet jej wewnętrzna część jest zadrukowana. Widnieje tam mapa, bardzo pomocna przy lekturze. Ponadto w „Vaggi Varri” pełno jest kolorowych zdjęć wykonanych przez autorów. Do książki dołączona została płyta z nagraniami przyrody z wypraw i joiku z wizyty Saamów w Polsce. Możemy na niej usłyszeć ludzki śpiew, dzwonek renifera, odgłosy ptaków. Płyta faktycznie stanowi idealną ilustrację dźwiękową do książki – autorzy wielkokrotnie podkreślali, że Sapmi, to nie tylko natura, to także ludzie i ślady ich działalności. Tak jak stare chatki samskie perfekcyjnie komponują się z tundrą, tak i joik wpasowuje się w odgłosy natury. Przewodnik? Monografia? Podręcznik? „Vaggi Varri” nie jest żadnym z nich. Sami autorzy to potwierdzają. Czym więc jest ta książka? Według mnie to bardzo udana próba pokazania polskiemu czytelnikowi klimatu Sapmi przy użyciu słowa, obrazu i dźwięku. Polecam.