Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Cóż za przewrotna powieść i to przewrotna już od samego tytułu. Wielkie eposy starożytności nosiły tytuły nadane w sposób jasny i niewyszukany: przygody Odyseusza były „Odyseją”, Eneasza „Eneidą”, wojna o Ilion była „Iliadą” itd. A tu mamy „Milczenie dziewcząt” i to w akompaniamencie historii, która jest de facto „Iliadą”, więc z ostentacyjnym przełamaniem pewnego antyczno-tytularnego decorum. „Bryzejlada”, bo taki powinien być tytuł, gdybyśmy podążali za tą estetyką, jest historią antyheroiczną, której wydarzenia dzieją się na zapleczu wielkiej wojny, z której refleksy widzimy bardzo rzadko albo w ogóle; z bardzo bliska obserwujemy za to wywołane przezeń skutki. Sieroctwo, zgroza, niewolnictwo i cały ten mortualno-wojenny przemysł, który w homeryckim oryginale był tak bogato opisany. W „Milczeniu dziewcząt” prawdziwymi heroskami są kobiety – na ogół mądrzejsze, bardziej empatyczne, sprytniejsze, z wypracowanymi sublimacyjnymi mechanikami zemsty (np. afirmacjami do Apollina),bo ich aparycja fizyczna uniemożliwia zemstę na oprawcach i skazuje na los istot drugiej kategorii. Pat Barker obrazuje niesprawiedliwy nurt historii, w którym pierwszą (by nie rzec: jedyną) rolę pełnią mężczyźni, i to jacy. Wielki i mężny Achilles jest mentalnym pacholęciem porzuconym przez kapryśną matkę o boskiej prowiniencji i choć jego siła owiana jest legendą, to czuć na kilometr, że dzisiaj wylądowałby na kozetce. Agamemnon – pyszałek i cykor, który pozycję zawdzięcza linii krwi i taktycznemu „pilnowaniu tyłów” w czasie bitew. Patroklos – najzdrowsza, najmilsza i najbardziej empatyczna postać męska, hetairos mężnego Achilla, którego kres jest powszechnie znany i nieszczególnie zasłużony. No i są też tacy bohaterowie jak Bryzejda, bez której nie byłoby kluczowego w utworze (i literaturze europejskiej) konfliktu. O Helenie nawet nie wspominam. (Wiadomo już skąd tytuł?). Powieść oceniam bardzo wysoko, ale nie sposób krytycznie odnieść się do języka (lub tłumaczenia). Nawet w filmie, któremu więcej się wybacza, Agamemnon był „bukłakiem po winie”, a nie „dupkiem”. Raczej nie nazywali się dupkami w czasach starożytnej Troi. Język jest po prostu średni, w sam raz do energicznego czytania, ale czasami po prostu nie pasuje i jest to największy mankament tej bardzo dobrej powieści.