Barbara Gawryluk

Nawet najbliższe nam osoby czasami kryją w swych sercach historie poruszające, niezwykłe lub bolesne. Chociaż świadków II wojny światowej jest coraz mniej, to z pewnością każdy z nich nosi w swoim sercu własną historię, która mogłaby pozwolić nam-współczesnym inaczej spojrzeć na ten czas. Nie jak na fabularną opowieść filmową czy literacką, ale jak na czyjeś życie. Jedni chętnie opowiadają o przeszłości, inni starają się wyprzeć ją z pamięci i wracać do niej jak najrzadziej. Historia jest doskonałą nauczycielką, więc warto się w te opowieści zagłębiać i wyciągać z nich wnioski. Tytułowy Janek niewiele mówił o swoich wojennych przeżyciach, pozostawił jednak po sobie spisane wspomnienia. Czerpiąc z nich jego córka Barbara Gawryluk stworzyła opowieść dla dzieci – Janek pseudonim „Żegota”, której akcja dzieje się w latach 1943-1945 i opisuje odwagę i patriotyzm, który pociągnął do wielkich czynów nastoletniego chłopaka. O Janku można powiedzieć przede wszystkim to, że był uparty i waleczny, dlatego też nie było siły, która zatrzymałaby go w domu w czasie wojennej zawieruchy, gdy dotarła do Lwowa. Zaczynał od kolportażu gazetek konspiracyjnych i demontażu niemieckich drogowskazów, a później jako partyzant bierze udział w niebezpiecznych akcjach. Wykazuje się dużym sprytem i odwagą, lecz nie chroni go to przed niewolą. Z partyzanckiej tułaczki nie wróci już do ukochanego Lwowa, jego nowym miejscem na ziemi stanie się pozostały w obrębie Polski Kraków. Książka napisana jest bardzo prosto, sama opowieść raczej zarysowuje postać „Żegoty” niż wnika w jego emocje czy szczegółowo opisuje jego dokonania. Jest trochę jak lekko przykryte mgłą zapomnienia urywkowe wspomnienia osoby starszej. Nadaje to jej niecodzienny klimat, ograniczając tym samym brutalność opisów i czyniąc opowieść idealną dla wrażliwszych i młodszych czytelników. Niezwykle cenię serię „Wojny dorosłych – historie dzieci” za podejmowane tematy, różnorodność form, stylów i długości publikacji. Dzięki temu nie tylko można poznawać historię, ale rosnąć wraz z serią i poszerzać literackie horyzonty.