Patrick Rambaud

To bardzo, bardzo dobry komiks, ale nie jest to już klasa „Bitwy”, jego poprzedniczki. W „Berezynie” nadal zachwycają rysunki, zarówno te kameralne jak i wypełnione batalistyką (mniej jej jednak niż w opowieści o Essling); nadal unosi się tu ten charakterystyczny zapach Historii miażdżącej ludziom żywoty (bodaj nawet bardziej, niż w „Bitwie”),ale… sama fabuła komiksu naszkicowana jest gorzej, wkrada się drobny chaos i jakaś taka pobieżność. Bohaterów jest chyba więcej: jest kapitan dragonów d’Herbigny ze swoim wiernym sługą Paulinem (chyba najlepszy wątek),jest sekretarz Napoleona Roque, jest grupa aktorów wreszcie, trochę bohater zbiorowy którego częścią jest piękna Ornella, w której Roque się nieszczęśliwie zakocha. No i jest też Napoleon z Caulaincourtem i grupą marszałków, występujący chyba częściej niż w „Bitwie” (i skąpany w jeszcze gorszym świetle niż poprzednio). Narracja trwa od września do grudnia 1812 (z epilogiem w 1813) i wydaje mi się, że jest tego po prostu za dużo, że z tego może wynikać to wrażenie powierzchowności akcji. Nie ma tu tak udanych kreacji jak Fayolle z „Bitwy”, choć ten straszliwy odwrót spod Moskwy jest przecież cudowną sceną do rozwoju bohaterów tej opowieści. Tym niemniej: nie jest to komiks słaby! Wręcz przeciwnie! Po prostu poprzednik wyznaczył za wysokie standardy…