Mariusz Markiewicz

Książka to złoto, bardzo dobrze kryjące się pod przykrywką papieru. Moim zdaniem must have dla każdego, kto chce zrozumieć jak działało państwo i społeczeństwo okresu nowożytnego. Autor przedstawia tu m.in. dlaczego absolutyzm (szczególnie we Francji) jest mitem, dlaczego Rzeczpospolita nie była pod żadnym względem wyjątkowa czy jak powstał nieprawdziwy, oświeceniowy obraz super-Anglii i be-Europy wschodniej. Markiewicz był zwolennikiem wiodącej już teraz teorii o państwach fiskalno-militarnych i w jej perspektywie opisuje rozwój nowożytnych struktur. W swoim artykule o modernizacji państw podkreśla kluczowe znaczenie Republiki Zjednoczonych Prowincji, której to naturalnie ukształtowane rozwiązania, były sztucznie kopiowane (nie zawsze udanie) przez inne kraje chcące rozwinąć swoją gospodarkę. Nie robiono tego jednak by stworzyć dobrobyt, a po prostu by mieć więcej pieniędzy na prowadzenie działań wojennych, które to miały być podstawową działalnością państwa nowożytnego. Autor przygląda się też m.in. motywacjom stojącym za polityką zagraniczną władców, burząc koncepcję o racji stanu będącą jedną z nich. Była to dobra figura propagandowa, ale zawsze głównym czynnikiem był interes dynastii. Najbardziej interesującym artykułem moim zdaniem są "Narodziny zachodu", gdzie autor kompiluje wszystkie teorie na temat przemian Europy w stronę cywilizacji przemysłowej i stawia swoją tezę, co dokładnie się do nich przyczyniło. Porównuje ten proces do wybuchu bomby atomowej - połączenia wielu czynników. W dość sporej części o historii Polski, artykuły skupiają się przede wszystkim na epoce saskiej. Markiewicz m.in. obala funkcjonujące wtedy szeroko terminy demokracji szlacheckiej i oligarchii magnackiej, pokazuje że Rzeczpospolita bez sejmu nie była państwem w którym panowała anarchia (tłumacząc czym sejm naprawdę był) czy porównuje ustroje Polski i Węgier. Kładzie też Rzeczpospolitą w kontekście innych państw składanych, stanowych i peryferyjnych. Ogólnie, polecam każdemu. Niektóre artykuły mogą się wydać nieco przestarzałe, ale i tak patrząc na stan wiedzy przeciętnego człowieka, czy nawet niektóre podręczniki akademickie, będzie to mile widziany powiew świeżości.