Aktualności
14
Najnowsze artykuły
ArtykułyPowieść o zagrożeniach płynących ze Wschodu. Ryszard Oleszkowicz o „Zanim zabijesz moją śmierć”
1
ArtykułyJakub Jarno. „Światłoczułość” to powieść opakowana w powieść, owinięta w listy
2
Artykuły„Kraj kobiet“ Grzegorza Gajka – przeczytaj fragment książki!
1
ArtykułyLiteracka Nagroda Nobla 2024. Han Kang laureatką
46
Popularne wyszukiwania
Polecamy
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
- Wszystkie
- Książki
- Czasopisma
2023
2007
2006
2001
1995
1991
1985
Powiązane treści
Zobacz więcej treści
Noc Elie Wiesel 
"Noc" ("La nuit", 1958 r.) to skromne objętościowo, ale sugestywne w wyrazie świadectwo Zagłady ukazane przez pryzmat doświadczenia rumuńsko-węgierskiego, a zatem już w późnej fazie Holokaustu.
Perspektywa węgierska jest szczególna: tamtejsi Żydzi aż do 1944 roku żyli względnie bezpiecznie z uwagi na polityczne uwarunkowania (sojusz Węgier z hitlerowskimi Niemcami, ochrona zapewniana przez admirała Horthy'ego). Nie wiedzieli wiele o Auschwitz i dramatycznym losie swych rodaków. Znamienne, że gdy Elie Wiesel trafił wiosną 1944 r. do owego piekła na ziemi, ani jemu, ani jego towarzyszom z transportu nazwa Auschwitz "nic nie mówiła". Tak przynajmniej zanotował autor.
Język Wiesela jest na wskroś literacki, ale zarazem oszczędny, pozbawiony zbędnych ozdobników. To oczywiście celowy zabieg: prostota przekazu sprzyja autentyzmowi.
Cała opowieść brzemienna jest traumą (oprócz cierpienia będącego udziałem wszystkich ofiar, Elie zmaga się jeszcze z cierpieniem moralnym związanym ze stosunkiem do ojca) oraz nasączona goryczą (wynikającą z doświadczenia absurdu zła i wskutek tego utraty wiary w Boga).
Wiesel wyjaśnił w przedmowie, że napisał swoje wspomnienia między innymi po to, by wydobyć jakiś sens z tego, co sensu nie miało. Uczynił to w sposób, który zapada w pamięć i głęboko porusza.
Oto jeden z fragmentów, który tego dowodzi (bodaj najbardziej przejmujący w całej książce): "Nigdy nie zapomnę tej nocy, pierwszej nocy w obozie, która z mojego życia uczyniła noc długą i zamkniętą na siedem spustów. Nigdy nie zapomnę tego dymu. Nigdy nie zapomnę twarzyczek dzieci, których ciała na moich oczach zmieniały się w kłęby dymu pod niemym lazurem. Nigdy nie zapomnę tych płomieni, które na zawsze pochłonęły moją wiarę. Nigdy nie zapomnę tej nocnej ciszy, która na wieczność odebrała mi chęć do życia. Nigdy nie zapomnę tych chwil, które zamordowały mojego Boga i moją duszę, a moje marzenia zamieniły w nicość. Nigdy tego nie zapomnę, nawet gdybym musiał żyć tak długo jak sam Bóg. Nigdy".
Wypada dodać, że autor "Nocy" uchodzi za twórcę terminu Holokaust (w odniesieniu do ludobójstwa dokonanego przez Niemców na narodzie żydowskim). To również z jego ust padło po raz pierwszy słynne zdanie, tak często powracające w kontekście Szoah: "Kto chciałby wymazać pamięć o ofiarach Holokaustu, ten zabija je po raz drugi”.
Noc Elie Wiesel
Czytając opinię na temat książki Elie Wiesela, dowiedziałem się, że był posądzony o plagiat. Być może tak było. Nie będę w to wnikał.
Choćby przeczytało się setki książek, tysiące wspomnień o Holokauście, każde kolejne będzie takim samym strasznym przeżyciem. A może nawet jeszcze gorszym. Za każdym razem można pisać o tym samym. Tym razem za opinię niech posłużą poniższe cytaty. Nie oceniam tych postaw.
„Gdyby mnie ktoś spytał: jaka, twoim zdaniem, książka najbardziej oddaje istotę otchłani, w której znalazło się człowieczeństwo – odpowiedziałbym bez wahania: Noc Elie Wiesela. W tej wątłej pod względem objętości książeczce pomieściło się wszystko: i niewinność, i złudzenia, i nadzieje, i cierpienie, i rozpacz, i siła, i słabość, i zaparcie się, i bohaterstwo, i poświęcenie, i egoizm, i znieczulica, i wiara, i utrata wiary... Elie Wiesel otrzymał Pokojowego Nobla, za Noc powinien był otrzymać Nobla literackiego.” – Marian Turski
„Przed nami płomienie. W powietrzu zapach spalonego ciała. Musiała być północ. Przyjechaliśmy. Do Birkenau”.
„Ojciec najpierw skulił się od ciosów, potem zgiął się wpół jak suche drzewo trafione przez piorun, i upadł. Obserwowałem tę scenę bez ruchu. Milczałem. Raczej myślałem o tym, żeby się oddalić i nie narażać na ciosy. Nawet więcej: jeśli w tym momencie odczuwałem gniew, to nie w stosunku do kapo, ale mojego ojca. Obwiniałem go za to, że nie potrafił uniknąć ataku Idka. To właśnie uczyniło ze mnie życie koncentracyjne…”
„W Bunie nienawidziliśmy ‘pipli’: często bywali bardziej okrutni niż dorośli. Pewnego dnia widziałem jak jeden z nich, trzynastoletni chłopak bił swojego ojca za to, że źle pościelił swoje łóżko. A ponieważ stary cicho płakał, ‘pipel’ wrzeszczał: ‘Jeśli natychmiast nie przestaniesz płakać, już nigdy nie przyniosę ci chleba! Zrozumiano?”.
